အၾကိတ္အနယ္ အသည္းအသန္ အျပင္းအထန္ အေသအေၾက အေသအလဲ ..ဒီစကားလံုး အားလံုးဟာ ျပင္းထန္စြာ ျပဳလုပ္မွဳတရပ္ကို ဆိုလိုရင္းျဖစ္ေၾကာင္း သိၾကမွာပါ ။ အေသအေၾက အေသအလဲ ဆိုတဲ့အထဲက “ေသ” ဆိုတဲ့ စကားလံုး တလံုးပါရွိေနတာမို ့ ပိုျပီး ျပင္းထန္တဲ့ သေဘာမ်ားရွိေနမလား လို ့ စဥ္းစားစရာ ျဖစ္ရပ္တခု မၾကာမွီရက္ပိုင္းအတြင္းမွာ ျဖစ္လာခဲ့တယ္ ။ တကယ့္ကို အေသအေၾကပါပဲ ။ အျဖစ္ကဒီလို..
ဒီနိုင္ငံမွာတင္မဟုတ္ပါ ။ဒီေခတ္ၾကီးမွာ အီး ေခတ္လို ့ဆိုတဲ့ အတိုင္း လူတိုင္းလိုလို အတြက္ အရာရာမွာ အီး နဲ့ ပါတ္သက္တဲ့ အသံုးအေဆာင္မ်ားစြာ နဲ့ ခြဲျခားလို ့မရနိုင္ေလာက္ေအာင္ တြယ္ေႏွာင္ရစ္ပတ္ေနလွ်က္ရွိၾကပါျပီ ။ အင္တာနက္ေခတ္ ဆိုေတာ့ ဂိမ္းကစားနည္းမ်ိဳးစံုမွာေတာင္ တဖက္ နဲ့ တဖက္ လူမျမင္ လူမသိၾကေပမဲ့ ၊အြန္လိုင္းကေန ေဆာ့ကစားၾက လို ့ရတယ္ ။ ဒီအတိုင္း ကစားရတာ ျငီးေငြ ့လာၾက လို ့လားေတာ့ မေျပာတတ္ ၊ေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့ အေလာင္းအစား ပံုစံမ်ိဳးနဲ့ ေဆာ့ကစားၾကတယ္ ။ ေလာင္းကစားဆန္ဆန္ ဂိမ္းမ်ိဳးစံုကိုထြင္ၾကတဲ့ ကုပၼဏီေတြကလည္း သူ ့ထက္ငါ အျပိဳင္အဆိုင္ ရင္ဖို ရင္ထိတ္စရာ ကစားနည္းေတြကို တီထြင္ထုတ္လုပ္လာၾကေတာ့ အဲလိုဂိမ္းေတြကို စြဲစြဲလန္းလန္း ေဆာ့လာၾကသူမ်ားလည္း တိုးပြားလာၾကတယ္ေပါ့ ။ တခ်ိဳ ့လူငယ္ေတြမ်ားဆို ေက်ာင္းေျပးျပီးေတာ့ အင္တာနက္ဂိမ္းဆိုင္ အင္တာနက္ေကာ္ဖီဆိုင္ေတြမွာ အခ်ိန္ျဖဳန္း ေငြျဖဳန္း လာၾကတယ္ ။ အိမ္က မိဘေတြခမ်ာမေတာ့ ငါ့သားေလး ငါ့သမီးေလး ေက်ာင္းတက္တယ္ စာၾကိဳးစားတယ္ ထင္ေနၾကမွာ ။
ဟိုးတေလာက သတင္းထဲမွာ ပါလာတဲ့ အေသအလဲ ကစားတဲ့ အျဖစ္ရဲ့ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ကေတာ့ အသက္ ၂၃ ႏွစ္ အရြယ္ လူငယ္တေယာက္၊ ႏွစ္သစ္မကူးခင္ ကာလအတြင္းမွာ အလုပ္ျပဳတ္သြားခဲ့ျပီးေနာက္ စိတ္ေျပလက္ေပ်ာက္လား ဒီကစားနည္းကို အေသစြဲေနလို့ ပဲလား မသိ ။ သူ ေဆာ့ေနၾက ဂိမ္းဆိုင္ကို လာျပီး ေန့မအိပ္ ညမအိပ္ ဂိမ္းေဆာ့ပါသတဲ့ ။သူေဆာ့တဲ့ ဂိမ္းအမည္က “ League of Legends,”အတိုေကာက္ LOL လို့ေခၚၾက သတဲ့။ စိတ္လွဳပ္ရွားဖြယ္ ကစားနည္းေၾကာင့္လား ၊ သူ ့နဂို ေရာဂါအခံေၾကာင့္ပဲလား မသိ ။ ၂၄ နာရီနီးပါး ဂိမ္းေဆာ့ေနလိုက္တာ ... သူ ့ေဘးမွာ ဝင္ေဆာ့ေနၾကသူေတြ သာ ေျပာင္းသြားတယ္ သူကေတာ့ ထိုင္ရာမထ ၊ ေနာက္ဆံုးက်မွ ဆိုင္က အလုပ္သမားတေယာက္ သတိထားၾကည့္မိခ်ိန္မွာ သူ အသက္ေပ်ာက္ေနခဲ့ျပီ ။ ေတာင့္တင္းညိဳမဲေနျပီ ။ ထိုင္ခံုေပၚ မွီရက္ ဘယ္လက္က ကီးဘုတ္ကိုင္ ညာလက္ကၾကြက္( ေမာက္စ္ ) ကို ဆုပ္ကိုင္ရက္ နဲ့ ၊ အသက္ ဘယ္အခ်ိန္ထြက္လို့ ထြက္သြားမွန္း ဘယ္သူမွ မသိလိုက္ၾကပါဘူး တဲ့..။ သူ ့ အေလာင္းဟာ ေတာင့္တင္းေနတာမို ့ ေရခဲတိုက္ ပို့ဖို့ ကားေပၚတင္ရာမွာေတာင္ အေတာ္ေလး ကသီလင္တ ျဖစ္ခဲ့ရပါသတဲ့ ။သက္ဆိုင္ရာ တာဝန္ရွိသူေတြ စစ္ေဆးၾကည့္ရာ မွာ ၊ သူ ့ရဲ့ အိတ္ အတြင္းမွာ ႏွလံုးေရာဂါနဲ့ ပတ္သက္တဲ့ ေဆးထုတ္ကိုေတြ ့ရပါသတဲ့ ။
အင္တာနက္ဆိုင္ေတြမွာ နာရီပိုင္း နဲ့ အသံုးျပဳၾကသူအမ်ားဟာ လူငယ္ေတြ ျဖစ္ၾကတယ္ ။အထူးသျဖင့္ အမိေရႊျပည္ၾကီးမွာ အိမ္တိုင္း ကိုယ္ပိုင္အင္တာနက္လိုင္းခ်ိတ္ဖို ့ သိပ္အဆင္မေျပၾကေတာ့ ဆိုင္ေတြမွာ အခ်ိန္ပိုင္းသံုးေလ့ရွိၾကတယ္။ အသံုးျပဳတဲ့ အေၾကာင္းအရာမ်ားမွာလည္း ဂိမ္းေဆာ့ ၊ ခ်က္တင္ထိုင္၊ အစရွိတာေတြ က ရာခိုင္ႏွဳန္းပိုမ်ားၾကတယ္ ။ ကိုယ့္အတြက္ တိုးတက္ရာတိုးတက္ေၾကာင္း ပညာ ဆည္းပူးဖို ့၊အခ်က္အလက္ရွာေဖြဖို့၊ အလုပ္အကိုင္ရွာေဖြဖို ့၊ နိုင္ငံရပ္ျခား နိုင္ငံေပါင္းစံုနဲ့ ျမန္ဆန္ သက္သာစြာ ဆက္သြယ္ဖို ့ ၊ အစရွိတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြနဲ့ သံုးစြဲၾကသူေတြ လည္း ရွိေတာ့ရွိပါတယ္ ။ နည္းတယ္ေပါ့ ။
စီးပြားေရးအတြက္ ဖြင့္ထားၾကရတဲ့ ဆိုင္ေတြမွာလည္း အဖြဲ ့ဝင္ (မင္ဘာ ဝင္ ) ရင္ ဘယ္ေလာက္ ရာႏွဳန္းေလွ်ာ့ေစ်းေပးမယ္ ။ နာရီ ပိုမ်ားမ်ား သံုး ေလ ၊ ေစ်းေလွ်ာ့ေလ ဆိုတဲ့ မက္လံုး မ်ား နဲ့ ဆြဲေဆာင္ ထားတတ္ၾကတာမို ့ ၊ ကိုယ္သံုးေနၾက ဆိုင္ေတြမွာပဲေဖါက္သည္သေဘာနဲ့ အသံုးျပဳလာၾကတယ္ ။ အင္တာနက္ကေဖး ဆိုင္ေတြမွာ စားေသာက္စရာ ေတြပါ တြဲေပးထားတာမို ့ တခ်ိဳ့ဆို အိမ္မျပန္ၾကေတာ့ပဲ ေန ့ေရာ ညပါ ေလာင္းကစား ဂိမ္းမ်ိဳးစံုကို မနားမေန ေဆာ့ၾကပါေလေတာ့တယ္ ။ အခ်ိန္ကုန္မွန္းမသိ ၊ လူေညာင္းမွန္းမသိ၊ ဆီးခ်ဳပ္ ဝမ္းခ်ဳပ္ အေညာင္းမိတဲ့ အထိကို အေသအလဲ အသည္းအသန္ ေဆာ့ၾကတယ္ ။ ဒီလို နာရီေပါင္းမ်ားစြာ ကိုယ္လက္လွဳပ္မွဳ မရွိပဲေနရာမွ ရုတ္တရက္ ထရပ္လိုက္လို ့၊ သန္ ့စင္ခန္း ထဲဝင္ သြားလိုက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ သတိလစ္ မူးေမ့သြားသူေတြ ၊ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာ ေသြးေလွ်ာက္မမွန္လို ့ ေလျဖတ္သြားသူေတြလည္း ရွိခဲ့ဖူးတယ္။ ျဖစ္နိုင္ေျခရွိတာကေတာ့ နာရီေပါင္းမ်ားစြာ လွဳပ္ရွားမွဳ မရွိပဲ ထိုင္ေနရာမွာ ခႏၶာကိုယ္ေအာက္ပိုင္း အထူးသျဖင့္ ေျခေထာက္မွာရွိတဲ့ ေသြးလွည့္ပတ္မွဳ ေႏွးေကြးျပီး ေသြးခဲေလးမ်ား( blood clot သို ့မဟုတ္ Thrombus) ျဖစ္လာတတ္တယ္ ( Thrombosis လို ့ေခၚတယ္) ။ ဒီေသြးခဲေလးေတြက ေသြးျပန္ေၾကာမွတဆင့္ ႏွလံုးနဲ့အဆုပ္၊ သို့မဟုတ္ ဦးေႏွာက္ ေသြးေၾကာတေနရာရာမွာ သြားေရာက္ ပိတ္ဆို ့နိူင္တယ္(Thromboembolism လို ့ေခၚတယ္ ) ။ ဒီေတာ့ ရုတ္တရက္ ႏွလံုးခုန္ရပ္ ၊ အသက္ရွဴ ရပ္ ၊ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာ ပိတ္ ၊ေလျဖတ္ အစရွိတာေတြ ျဖစ္ေစနိုင္တယ္ ။
ဒါေၾကာင့္ “တန္ေဆး ၊လြန္ေဘး ”ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို သတိျပဳၾကဖို့ လိုတယ္။ ဂိမ္းေဆာ့သည္ျဖစ္ေစ၊ အလုပ္သေဘာအရျဖစ္ေစ ကြန္ျပဴတာ ေရရွည္ အသံုးျပဳၾကသူမ်ား အား က်န္းမာေရး မထိခိုက္ေအာင္ ဘယ္ပံု ဘယ္နည္း နဲ့ သံုးသင့္တယ္ ဆိုတာေလး သိသေလာက္ ေဖါက္သည္ခ်ပါရေစ ။(ကြန္ျပဴတာေရွ့ မွာ ၊ ထားရွိပံု ၊ အေညာင္းမမိေစရန္ ေလ့က်င့္ခန္း မ်ား ကိုေတာ့ ဒီပို ့စ္ေလး (က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ ဘေလာဂင္း နဲ ့ခ်က္တင္ )... မွာ ဖတ္ရွဳနိုင္ပါတယ္ ။)
အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာထိုင္ျပီး ဂိမ္းေဆာ့သူမ်ား ၊ ကြန္ျပဴတာျဖင့္ အလုပ္လုပ္ေနရသူတို့ သတိျပဳရန္ အခ်က္မ်ား..
(၁) ကြန္ျပဴတာ Screen ,LCD ကို မိနစ္ ၃၀ ၊ ၄၀ ခန္ ့တေနရာတည္းသို ့ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ စူးစိုက္ၾကည့္ေနပါက မ်က္လံုးၾကြက္သားမ်ား ေတာင့္တင္းလာတတ္ပါသည္ ။ထို့ေၾကာင့္ မ်က္စိအားစိုက္မွဳ အေၾကာအခ်ဥ္ေလွ်ာ့ရန္ အေဝးသို့မိနစ္အနည္းငယ္မွ် ေျပာင္းျပီးၾကည့္ေပးပါ ။
(၂) မိနစ္ ၃၀ ၊ မိနစ္ ၄၀ မွ်ၾကာလွ်င္ တၾကိမ္ ထိုင္ရာမွ ထျပီး ေျခလက္လွဳပ္ရွား ခါးဆန့္ ေပးျခင္းျဖင့္ ကိုယ္ခႏၶာတခုလံုး၏ ေသြးေလ လွည့္ပတ္မွဳကို မွန္ကန္ေစနိူင္ပါသည္။
(၃)ကြန္ျပဴတာအနီး တြင္ ေရ ပုလင္း ေရခြက္ ထားရွိျပီး ေရေသာက္ရန္ မေမ့ပါႏွင့္။ ဆီး ခ်ဳပ္ ဝမ္းခ်ဳပ္ မျဖစ္ရန္ သတိျပဳပါ။
(၄) ပါတ္ဝန္းက်င္ ေလဝင္ေလထြက္ ေကာင္းမြန္မွ်တ ရန္ ဂရုျပဳပါ။ အခန္းတြင္း အလင္းေရာင္ လံုေလာက္ရန္လည္း လိုပါသည္ ။
(၅) ညသန္းေခါင္ယံထိ မအိပ္မနား အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ အသံုးျပဳျခင္းကို ေရွာင္က်ဥ္ပါ ။က်န္းမာေရးအတြက္ အိပ္စက္အနားယူရန္၊ ညဘက္တြင္ အိပ္ေရးဝရန္ အေရးၾကီးပါသည္ ။ သို့မွသာ ဦးေႏွာက္၏ မွတ္ဥာဏ္ထိန္းခ်ဳပ္ေသာ Memory chip မ်ား refresh လုပ္ေပးနိူင္သည္ ။ အေရးၾကီးေသာ ေဟာ္မုန္းမ်ား မွန္ကန္အရည္အေသြးျပည့္စြာ ထြက္ျပီး ခႏၶာကိုယ္ ဇီဝျဖစ္စဥ္မ်ားကို ပံုမွန္ ထိန္းသိမ္းေပးနိုင္သည္ ။ ပင္ပန္းေနေသာ စိတ္ ကိုလန္းဆန္းေစနိုင္သည္။ ၾကြက္သား အေၾကာမ်ား ေျဖေလွ်ာ့ေစနိုင္သည္။
ႊႊဤ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ဒီေနရာမွ မွီျငမ္းျပီး မွတ္မိသေလာက္ကို မိမိ တတ္သေလာက္ျဖင့္ ေပါင္းစပ္ေရးသားလိုက္ပါသည္ ။
တေန ့က ေရႊျပည္ၾကီးက သတင္းတခုမွာ အင္တာနက္ဆိုင္ေတြကို ည ၁၁ နာရီ ေက်ာ္လွ်င္ မဖြင့္ရ လို ့ သတ္မွတ္တားျမစ္ထားခ်က္ ကို ဖတ္လိုက္ရသည္ ၊ ေက်ာင္းသားမ်ား စာေမးပြဲနီး၍ ဟု အေၾကာင္းျပခ်က္ ပါသည္ ။လူငယ္မ်ား ဂိမ္းဆိုင္ မ်ားတြင္ အခ်ိန္မေတာ္ သည္ထိမေနေစဖို ့ကန့္သတ္ေပးလိုက္ျခင္းမို ့ဒီသတ္မွတ္ခ်က္ကိုေတာ့ ၾကိဳက္ပါသည္ ။
ကြန္ျပဴတာ ၾကာရွည္ အသံုးျပဳေနၾကသူမ်ား (ဂိမ္းစြဲေနသူမ်ား) ဂိမ္းေၾကာင့္ မဂန့္သြားၾကေစရန္ ရည္ရြယ္ပါသည္ ။ မိတ္ေဆြအေပါင္း က်န္းမာ ရႊင္လန္းၾကပါေစ။