မ်ားျပားလွစြာေသာ ကင္ဆာေရာဂါမ်ားထဲမွ အေတာ္မ်ားမ်ားျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိေသာ အူမၾကီးကင္ဆာ အေၾကာင္းကို ကိုေဇာ္(ေျခလွမ္းသစ္) က သိလိုပါတယ္ ဆိုလို ့ လက္လွမ္းမီသေလာက္ အက်ဥ္းခ်ံဳ ့ေလး ေရးျပ လိုက္ပါတယ္ ၊ကိုယ္တိုင္ကလည္း အစာအိမ္၊အူလမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ အထူးကု မဟုတ္ တဲ ့အျပင္ ထိစပ္မွဳ သိပ္မရွိတာ ၅ နွစ္ေက်ာ္ ၾကာခဲ ့ျပီမို ့ ဒီ ဘာသာရပ္အေၾကာင္းကို အခ်က္အလက္ေတြ ျပန္ရွာေနရတာနဲ ့အခ်ိန္အနည္းငယ္ ၾကာသြားပါတယ္။ဒါေပမဲ ့ျပန္လည္ေလ့က်င့္ခန္းသေဘာမ်ိဳး နဲ ့စာေတြ ျပန္ဖတ္ျဖစ္တဲ့ ့အတြက္ ကိုယ့္အတြက္လည္း အက်ိဳးရွိေစပါတယ္ေလ။(ဒီစာေတြ ေရးဖို ့ ျပန္ဖတ္ေနတဲ ့ အခ်ိန္မွာေတာင္ အရင္က နာမယ္ေက်ာ္ ရုပ္ရွင္မင္းသားၾကီး (ဦး) ဝင္းဦး တေယာက္လည္း ဒီအူမၾကီးကင္ဆာေရာဂါ နဲ့ ကြယ္လြန္သြား တဲ ့ အေၾကာင္းကို ျပန္ျပီး သတိရေနမိပါေသးရဲ ့ )။ အေသးစိတ္ ေတြ ကိုေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ က်န္းမာေရးပညာေပး ဆိုဒ္ေတြမွာ ဖတ္ရွဳ ေလ့လာနုိင္ပါတယ္ ။
ဗိုက္ထဲမွာ ရွိတဲ ့အစာအိမ္ နဲ ့အူလမ္းေၾကာင္း ကိုၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အေပၚပိုင္းနဲ ့ ေအာက္ပိုင္း ( Upper GastroIntestinal Tract & Lower GastroIntestinal Tract ) ဆို ျပီး အပိုင္းၾကီး ၂ ပိုင္း ခြဲျခားထားပါတယ္ ။ အူမၾကီး( Colon) နဲ ့ စအို( Rectum) တို ့ဟာ Lower GI ထဲမွာ ပါ ပါတယ္ ။ Ascending , Transverse , Descending ,Sigmoid colon ဆို ျပီး အူမၾကီးရဲ ့ ေနရာ ပံုသ႑န္ ကိုလိုက္ျပီး အမည္ နာမ ေတြ ထပ္ ခြဲျခား ထားပါေသးတယ္ ။ အခု ေျပာျပခ်င္တာ ကေတာ့ အူမၾကီးကင္ဆာ ( Colon Cancer , Ca Colon ) အေၾကာင္း တေစ့တေစာင္းေလးပါ ။
အူမၾကီး ရဲ ့ တည္ရွိပံု နဲ ့ အမည္ အေခၚအေဝၚေလးမ်ား ကေတာ့ ဒီ ပံုပါ အတိုင္းပါ ။ အူလမ္းေၾကာင္းရဲ ့တာဝန္ ဟာ အစာအိမ္ထဲ မွ ေခ်ဖ်က္ေပးလိုက္တဲ့ အစားအစာမ်ားမွ ခႏၶာကိုယ္ အတြက္ လိုအပ္တဲ ့ အဟာရ မ်ားကို ေသြးေၾကာမ်ားအတြင္းေရာက္ေအာင္ စုပ္ယူ ျပီး ပို ့ေဆာင္ေပးျခင္းပါ ။ ျပီးေတာ့ မလိုအပ္ပဲ က်န္ေနတဲ့ စုပ္ယူျခင္း မျပဳလုပ္နူိင္တဲ ့ အစာေဟာင္းေတြ ကို မစင္ ၊ အညစ္အေၾကးအျဖစ္ စအို မွ တဆင့္ စြန္ ့ထုတ္ ေပးပါတယ္ ။ သူ ့ရဲ ့ အေသးစိတ္ တည္ေဆာက္ပံု၊ ေသြးေၾကာ၊ အာရုံေၾကာ မ်ား ၊ လုပ္ငန္းတာဝန္မ်ား၊ အေၾကာင္းကို ေတာ့ မေရးျပေတာ့ပါဘူး ။
အူမၾကီးကင္ဆာမွာ ေတြ ့ရွိရမဲ့ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ကေတာ့ စစခ်င္းဦးဆံုးမွာ ေတာ့ ဘာမွ သိသာထင္ရွားမွဳ မရွိပါဘူး ။ ဒါေၾကာင့္ ေရာဂါ ကို ေစာစီးစြာ ေဖၚထုတ္နုိင္ဖို ့ အေတာ္ေလးခက္တယ္ ။ ဘာလို ့လည္းဆိုေတာ့ ေနထိုင္မေကာင္းရေလာက္ေအာင္ ေရာဂါလကၡဏာ မရွိဘဲ နဲ ့ ဘယ္သူမွ ေရာဂါရွာေဖြ စမ္းသပ္ စစ္ေဆးမွဳေတြကို ပံုမွန္စစ္ေဆးတဲ ့ အေလ့အက်င့္ မရွိၾကေသးလို့ပါဘဲ ။ဒါေၾကာင့္ ဒီလို ေနထိုင္မေကာင္း ျဖစ္လာမွ စစ္ေဆး အေျဖရွာ မိေတာ့ အေျခအေန လြန္မွ သိၾကရတာ မ်ိဳး ျဖစ္ကုန္ၾကရတာပါ ။ဒါေၾကာင့္ ေအာက္ပါ လကၡဏာ မ်ား သင့္ထံမွာ ရွိေနျပီဆိုရင္ အျမန္ဆံုး စစ္ေဆး ဖို ့ လိုအပ္လွ ပါတယ္ ။
(၁)- ဝမ္းသြားေနက် အေလ့အထ ေျပာင္းလဲ လာျခင္း ။ ရက္သတၱပါတ္ မ်ားစြာမွာ ဝမ္းက မာလိုက္ ေပ်ာ့ျပဲလိုက္ ၊ ဝမ္းခ်ဳပ္လိုက္ ၊ ဝမ္းပ်က္ ဝမ္းေလွ်ာ ျဖစ္လိုက္ နဲ ့ အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္လာ တတ္ပါတယ္။
(၂) -ဝမ္းထဲမွာ ေသြးစေသြးန မ်ား ပါလာတတ္ပါတယ္ ။ စအိုဝမွ ေသြးယို သလို ဆိုေတာ့ တခ်ိဳ ့ ကလည္း လိပ္ေခါင္း လို ့ အထင္ေရာက္တတ္ၾက ပါတယ္။
(၃)-ဗိုက္ရစ္ျပီး ၊ ဗိုက္ေအာင့္ ဗိုက္နာ ေလထိုးေလနာလိုမ်ိဳး ခံစားရတတ္ပါတယ္။
(၄)-ဝမ္းသြားျပီးေပမဲ ့ အကုန္မစင္ပဲ က်န္ေနသလိုမ်ိဳး ခံစားရတတ္တယ္ ။
(၄)-လူတကိုယ္လံုး အားမရွိသလို နဳံး ျပီး ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ လြယ္တယ္ ။
(၅)-အေၾကာင္း မရွိပဲနဲ ့ကိုယ္ခႏၶာ အေလးခ်ိန္ ေလ်ာ ့နည္းလာတတ္တယ္ ။ တေျဖးေျဖးပိန္ခ်ံဳးလာတတ္တယ္ ။
ဒီ ေရာဂါ ျဖစ္နုိင္ေျခ ရွိသူမ်ား ( Risk Factors) ကေတာ့ အသက္၅၀ ေက်ာ္ျပီး ေသြးသားအရင္းအျခာ ထဲမွာ ဒီေရာဂါ ျဖစ္သူရွိပါက ၇၅ % မွာ ဒီလို ေရာဂါ ျဖစ္တတ္ပါတယ္ ၊ဒါေၾကာင့္ ေသြးသားရင္းခ်ာထဲမွာ ဒီေရာဂါ ျဖစ္ဖူးခဲ ့သူ ဆိုရင္ သူနဲ ့ပတ္သက္တဲ့ ေဆးစစ္ျခင္းေတြကို အခ်ိန္မွန္ လုပ္သင့္ပါတယ္ ။ အေမရိကန္ နုိင္ငံမွာ အူမၾကီးကင္ဆာ ေရာဂါ အသစ္အေနနဲ ့ တႏွစ္ကို ၁သိန္း၆၀၀၀ မွ် ရွိျပီး ယူေက မွာေတာ့ ၃၅၀၀၀ မွ် ရွိတယ္ လို ့ဆိုပါတယ္ ။
စားေလ့ရွိတဲ့ အစားအေသာက္မွာ အသားခ်ည္းပဲ အဓိကစားသူ ။အမွ်င္မ်ားတဲ ့ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ high fiber diet စားေလ့ မရွိသူ ၊ေတြမွာ ဒီ ကင္ဆာ ျဖစ္ဖို ့ပိုမ်ားပါတယ္ ။ ကယ္လ္စီယမ္(Calcium) ။ ဆဲလီနီယမ္ (Selenium) ၊ ေသြးနီဥ ျဖစ္ဖို ့လိုအပ္ေသာ ေဖါလစ္အက္စစ္(Folic Acid) အစရွိတာ ေတြဟာ အူမၾကီးကင္ဆာ မျဖစ္ဖို ့ အေထာက္အကူ အနည္းငယ္ေပးတယ္လို ့လည္း ဆိုပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ အက္စ္ပရင္လိုမ်ိဳး အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး( aspirin-like painkillers ) နဲ ့ ေဟာ္မုန္း ကုသမွဳ တခ်ိဳ ့ (hormone replacement therapy) မ်ားဟာလည္း ဒီေရာဂါ ကို ကာကြယ္ေပးနုိင္ၾကတယ္ လို့ ယူဆၾကပါတယ္ ။ဒါေပမဲ ့ ဒီဟာေတြက ကိုယ့္စိတ္ထင္တိုင္းအတိုင္းအဆ မရွိ သံုးလို ့မရပါဘူး ။တန္ရင္ေဆး၊လြန္ရင္ေဘး ဆိုတာေလးကို သတိျပဳရပါမယ္၊ ဒါေၾကာင့္ တတ္ ကၽြႊမ္းနားလည္တဲ ့ ဆရာဝန္ နဲ့ ေသခ်ာ စမ္းသပ္ ေဆြးေႏြးျပီးမွ အသံုးျပဳ သင့္ပါတယ္။
ျဖစ္ပြားေစတဲ ့ အေၾကာင္းရင္းမ်ား -ခုထိ အဓိက အေၾကာင္းရင္းကို ေသခ်ာရွင္းလင္းစြာ မသိၾကေသးပါ ။ ဒါေပမဲ ့ အူမၾကီးနဲ ့ စအို အတြင္းနံရံေတြမွာ ေပၚလာတတ္ၾကတဲ ့ မွိဳပြင္ ့လို ပံုစံ နဲ ့အသားပိုအလံုး(Polyps) မ်ား ေၾကာင့္ အမ်ားဆံုး ျဖစ္နုိင္ေျခရွိပါတယ္ ။ဒါေၾကာင့္ သူ ့ကို အၾကိဳ ကင္ဆာ အသားလံုးလို ့ ( precancerous cells (polyps) on the inside lining of the colon )လည္း ေခၚဆိုၾကပါတယ္ ။ တခ်ိဳ ့က်ေတာ့ အဖုလံုးေလးအေနနဲ ့မထြက္လာပဲ အူနံရံ မ်က္ႏွာျပင္အတိုင္း တေျပးတည္း ျပားေနၾကပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ သူ ့က်ေတာ့ ၾကည့္ရင္ သိပ္မသိသာလွပါဘူး ။
အမ်ိဳးလိုက္ျပီး မ်ိဳးရုိးဗီဇဆဲလ္မ်ား ေျပာင္းလဲ သြားမွဳ (Inherited gene mutations ) ေၾကာင့္ လည္း ျဖစ္ေစတတ္ပါတယ္ ။ ရာခိုင္ႏွဳန္းေတာ ့ နဲတယ္ လို ့ဆိုၾကတယ္ ။ အဲ ့ဒီအထဲ မွာေတာ့ ေအာက္ပါအတိုင္း ၂မ်ိဳး ရွိပါတယ္။
(က)- Familial adenomatous polyposis (FAP). သူကေတာ့ အမ်ိဳးလိုက္ျပီး ျဖစ္တဲ့ အသားပို လံုး ေလးပါ ။ အသက္ ၄၀ မတိုင္မီ မွာ ကင္ဆာျဖစ္နုိင္ေျခရွိပါတယ္
(ခ) - ေနာက္တမ်ိဳး က အသားပိုလံုးမေပါက္ပဲ အမ်ိ္ဳး လိုက္တဲ ့ အူမ ကင္ဆာေပါ့ ၊ Hereditary nonpolyposis colorectal cancer (HNPCC). သူ ့ကို အျခားကင္ဆာမ်ား (ေက်ာက္ကပ္ ၊အသည္း၊ အစာအိမ္၊ သားအိမ္၊ ဥအိမ္ ကင္ဆာ အစရွိတာေတြ)နဲ ့တြဲဖက္ျပီးေတြ ့ရတတ္ေသးတာမို ့Lynch syndrome လို ့လည္း ေခၚၾကေသးတယ္ ။
ေနာက္ျပီး Crohn's disease ,ulcerative colitis လို ့ေခၚတဲ ့ အူမၾကီး အနာျဖစ္ျပီးေယာင္ရမ္း ျခင္း ေရာဂါ ရွိခဲ့ဖူးသူေတြမွာ လည္း ကင္ဆာ ျဖစ္လာနုိင္ပါတယ္ ။
ဒါေၾကာင့္ ေသြးနီးတဲ ့ အမ်ိဳးထဲမွာ(မိဘ ႏွင့္ ေမာင္ႏွမ ရင္းခ်ာ မ်ား) အူမၾကီးကင္ဆာ ျဖစ္ဖူးသူ ရွိပါက အထူးသတိထား သင့္ပါတယ္ ။ ဒါ့အျပင္အဝလြန္သူ ၊လွဳပ္ရွားသြားလာမွဳ နည္းပါးသူ ၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါရွိသူ ၊ေဆးလိပ္ေသာက္သူ၊ အရက္ေသာက္သူ၊ အျခားကင္ဆာေၾကာင့္ ဝမ္းဗိုက္မွာ ဓါတ္ကင္ကုသမွဳ ခံယူခဲ့ ဖူူးသူ အစရွိသူေတြမွာ အူမၾကီးကင္ဆာ ပိုမို ျဖစ္နုိင္ေျခရွိပါတယ္ ။ လူမ်ိဳး အေနနဲ ့ အာဖရိကန္ နဲ ့ အေမရိကန္ လူမ်ိဳးေတြမွာ ပိုျပီး အျဖစ္မ်ားတတ္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ သူတို့မွာ ပံုမွန္ စမ္းသပ္စစ္ေဆးျခင္းမ်ား လို ပါတယ္ ။ ဒါမွ ေရာဂါကို ေစာစီးစြာ သိရျပီး လိုအပ္တဲ ့ အခ်ိန္မီ ကုသမွဳေတြ ရယူနုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္ ။
ဘယ္လို စစ္ေဆးၾကမလဲ ။
ဝမ္းထဲေသြးပါရင္ ဝမ္းကို ဦးဆံုး စစ္ပါ ။ Stool for Occult Blood( OB ) လို ့ေခၚပါတယ္။
colonoscopy ေခၚတဲ ့ မွန္ေျပာင္းနဲ ့ စစ္ေဆးပါ ။အဲ ့ဒီနည္းက ပိုသင့္ေတာ္ပါတယ္ ။အထဲက အလံုးအဖုေတြကို ဒါရုိက္ ျမင္နုိင္ျပီး biopsy အသားစယူ၍ စစ္ေဆးျခင္းကိုပါ တျပိဳင္နက္ လုပ္လို့ရတယ္ေပါ့ ။ အသားပိုလံုးေတြ ့ရင္လည္း တလက္စတည္း နဲ ့ ျဖတ္လို ့ရပါတယ္ ။
ျပီးေတာ့ Barium Enema ေခၚတဲ ့ ေဆးသြင္းျပီးဓါတ္မွန္ရုိက္တာ ၊CT Scan ရုိက္တာ ၊ Ultrasound အစရွိတဲ ့ စစ္ေဆးမွဳ ေတြလည္း လုပ္လို ့ ရပါေသးတယ္ ။
ဒါ့အျပင္ tumor marker အျဖစ္ သတ္မွတ္ထား တဲ ့ ေသြးတခ်ိဳ ့ ကိုစစ္ေဆးျခင္းျဖင့္ တခ်ိဳ ့ကင္ဆာ မ်ားကို သိရွိနုိင္ပါတယ္ ။ ေသြးရည္ၾကည္ထဲမွာပါတဲ့ Carcinoembryonic antigen (CEA) ကိုစစ္ေဆးျခင္းျဖင့္ အူမၾကီးကင္ဆာ ျဖစ္ေနျခင္းရွိ မရွိ ခန့္မွန္းနုိင္ပါတယ္ ။ တျခားေသာ ေသြးစစ္ျခင္းေတြ အေနနဲ ့ CA 19-9 , AFP, Galactosyl Transferase II , ဓါတ္မ်ားကိုစစ္ေဆးျခင္းျဖင့္လည္း ခန့္မွန္းနုိင္ပါတယ္ ။ ဘာလို့လည္းဆိုေတာ့ ဒီေသြး အေျဖမ်ားဟာ တျခားေသာ ကင္ဆာမ်ား ျဖစ္ၾကတဲ ့ အသည္း ၊အစာအိမ္ ၊ သရက္ရြက္ ၊သားအိမ္၊ ဥအိမ္ ၊အဆုပ္ ၊) အစရွိတာေတြမွာလည္း ပံုမွန္ ထက္ မ်ားျပားေနတတ္ၾကလို့ ပါဘဲ။
ျဖစ္ပြားေစတဲ ့ အေၾကာင္းရင္းမ်ား မွာေတာ့ -ခုထိ အဓိက အေၾကာင္းရင္းကို ေသခ်ာရွင္းလင္းစြာ မသိၾကေသးပါ ။ ဒါေပမဲ ့ အူမၾကီးနဲ ့ စအို အတြင္းနံရံေတြမွာ ေပၚလာတတ္ၾကတဲ ့ မွိဳပြင္ ့လို ပံုစံ နဲ ့အသားပိုအလံုး(Polyps) မ်ား ေၾကာင့္ အမ်ားဆံုး ျဖစ္နုိင္ေျခရွိပါတယ္ ။ဒါေၾကာင့္ သူ ့ကို အၾကိဳ ကင္ဆာ အသားလံုးလို ့ ( precancerous cells (polyps) on the inside lining of the colon )လည္း ေခၚဆိုၾကပါတယ္ ။ တခ်ိဳ ့က်ေတာ့ အဖုလံုးေလးအေနနဲ ့မထြက္လာပဲ အူနံရံ မ်က္ႏွာျပင္အတိုင္း တေျပးတည္း ျပားေနၾကပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ သူ ့က်ေတာ့ ၾကည့္ရင္ သိပ္မသိသာလွပါဘူး ။
အမ်ိဳးလိုက္ျပီး မ်ိဳးရုိးဗီဇဆဲလ္မ်ား ေျပာင္းလဲ သြားမွဳ (Inherited gene mutations ) ေၾကာင့္ လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေရာဂါ အနု အရင့္ (Stages ) ။ ဒီ အဆင့္ေတြေပၚတည္ျပီး ေရာဂါကုသမွဳ နဲ ့ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳ မ်ား ကြာျခားပါတယ္ ။ အနာရွိရင္ ေဆးသိတယ္ ဆိုေပမဲ ့ အခ်ိန္လြန္ျပီး ေရာဂါကၽြမ္း ေနျပီးေတာ့ မွ ကုသမွဳ ခံယူရင္ေတာ့ ေအာင္ျမင္မွဳ နည္းပါးမွာပါ ။ဒီေတာ့ ဒီေရာဂါကို အဆင္ ့ ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳး ခြဲျခားထားသလည္း လို့ အၾကမ္းျဖင္း ေျပာရရင္ Stage 0 to I , II(A,B) , III(A,B,C) , IV ဆို ျပီး ၅ ဆင့္ ခြဲထားပါတယ္ ။
ေရာဂါျဖစ္ေနျပီဆိုရင္ ဘယ္လို ကုသၾကမလည္း ။ ဒီကင္ဆာ က ေဆးထိုး ၊ေဆးစားရုံနဲ ့မေပ်ာက္ကင္းနုိင္တဲ ့အတြက္ အဓိက က်တဲ ့ ကုသမွဳ ကေတာ့ ခြဲစိပ္ကုသျခင္းပါဘဲ ။ တကယ္လို့ ေရာဂါ နုစဥ္မွာ ေစာေစာ စီးစီးသိရလို ့ ေစာေစာခြဲစိပ္မွဳ ခံယူနုိင္ရင္မ်ားေသာအားျဖင့္ ေပ်ာက္ကင္းနုိင္ပါတယ္ ။ခြဲစိပ္ရာမွာ ေရာဂါျပန့္ပြားေနတဲ့ ကင္ဆာ အၾကိတ္ကို အတတ္နုိင္ဆံုး ခြဲစိတ္ ျဖတ္ေတာက္ျပီး က်န္ေနတဲ့ အူမၾကီး အပိုင္း ေနာက္မွာ ယာယီ သုိ ့မဟုတ္ အျမဲတမ္းသံုး ဖို့ မစင္စြန့္ေပါက္ ကို တည္ေဆာက္ေပးရပါတယ္ ၊သူ ့မွာ မစင္အိတ္( colostomy bag) နဲ ့ဆက္သြယ္ျပီး မစင္ကိုစြန္ ့ထုတ္ေပးရပါတယ္ ။မစင္အိတ္ ဆိုတာဒီေအာက္ကပံုမွာ ျပထားတဲ့ အတိုင္းပါ ။
ေနာက္တဆင့္ အေနနဲ ့ Chemotherapy ေခၚ ကင္ဆာေဆးမ်ားသြင္းျပီးကုသျခင္း ၊Radiotherapy ေခၚ အဏုျမဴ ဓါတ္ေရာင္ျခည္ေပးျပီးကုသျခင္း အစရွိတာေတြ ကို ခြဲစိပ္မွဳ အျပီးမွာ ဆက္လက္ျပဳလုပ္ေပးရပါတယ္။ တခ်ိဳ ့တေလမွာ အရမ္းေနာက္က်ျပီးမွ သိရတဲ့ အခါ ခြဲစိပ္ကုသဖို ့မျဖစ္နိုင္ေတာ့ရင္ေတာ့ ဒီလို ေဆးသြင္း ၊ဓါတ္ကင္ တာေတြေလာက္ပဲ တတ္နုိင္ပါေတာ့တယ္ ။
ေရာဂါအဆင့္ နွင့္ အသက္ရွင္ေနနုိင္နွဳန္း ။
တနုိင္ငံနဲ ့တနူိင္ငံ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားမတူၾက ပါ ။ အၾကမ္းအားျဖင့္ အေမရိကန္ မွာ ၅ႏွစ္အသက္ရွင္ေနနုိင္နွဳန္း ( 5 years survival rate) ၆၂ % ရွိျပီး ဥေရာပ မွာ ၄၂% သာရွိပါတယ္ ။ ေရာဂါနူစဥ္ ခြဲစိပ္ကုသမွဳခံယူနုိင္ပါက အဆင့္ ၁ မွာ ၉၃% ထိရွိနုိင္ ျပီး အဆင့္ ၃ ေရာက္သြားပါက ၅၉% သာ ရွိပါေတာ့တယ္ ။
ဒါေၾကာင့္ ခုဆိုရင္ အူမၾကီးကင္ဆာျဖစ္နုိင္ေျခရွိသူမ်ား အတြက္ စမ္းသပ္မွဳ မ်ားအေနနဲ ့ တခ်ိဳ ့ေတြ ့ရွိခ်က္မ်ား ကို လုပ္ေဆာင္ေနဆဲပါ ။ Aspirin ေဆးကို သတ္မွတ္ထားတဲ့ ပမာဏ တိုက္ေကၽြးျခင္းျဖင့္ အူမၾကီးကင္ဆာၾကိတ္ၾကီးထြားမွဳ နွဳန္းကို ေႏွးေကြးေစတယ္လို ့ သုေတသနျပဳလုပ္ ေတြ ့ရွိ ရေၾကာင္း သိရပါတယ္ ။ ဒါ့အျပင္ ဗီတာမင္ ဒီ နဲ ့ ကယ္လ္ဆီယမ္ တို ့ကို စားသံုးျခင္းျဖင့္လည္း အဲ ့ဒီ ကင္ဆာျဖစ္ပြားမွဳ နွဳန္း ၇၂ % ေလွ်ာ့နည္းေစတဲ့ အေၾကာင္း ေတြ ့ရွိ ထားပါတယ္ ။ ဒါေပမဲ ့ ေသခ်ာေအာင္ မေျပာနုိင္ေသးလို ့ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ အရမ္း ကာေရာ ေလွ်ာက္မေသာက္သင့္ပါဘူး ။
'ဒါ့အျပင္ ကာကြယ္ေဆး အေနနဲ ့ Trovax ဆိုတဲ ့ေဆးတမ်ိဳးကို ၂၀၀၆ ခုနွစ္က စမ္းသပ္ေတြ ့ရွိထားပါတယ္ ။ ဒါေပမဲ ့ စမ္းသပ္မွဳ အဆင့္ အေနနဲ့ပဲ ရွိေနေသးတာမို ့ အမ်ားသံုး ထုတ္လုပ္နုိင္ဖို ့ အတြက္ ေလာေလာဆယ္ မွာ မရနုိင္ေသးပါဘူး ။
ဒါေၾကာင့္ ေရာဂါတခုခု ျဖစ္လာမဲ့ အေျခအေနရွိရင္ အခ်ိန္မဆြဲပဲ တတ္သိနားလည္ေသာ ဆရာဝန္မ်ားနဲ ့ စနစ္တက် စစ္ေဆးကုသ ဖို ့ အေရးၾကီးပါတယ္။
စာဖတ္သူ မိတ္ေဆြ အေပါင္းတို ့လည္း ဒီလိုေရာဂါမ်ားမွ ကင္းေဝးျပီး က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ ေနထိုင္နုိင္ၾကပါေစ..
႔ႊႊဤေနရာမ်ား ၁ ၂ ၃ မွ အခ်က္အလက္မ်ားကို ရယူ တင္ျပပါသည္ ။
( ဒီပို ့စ္ေလးကို ေရးျပီး တင္လိုက္တဲ ့ အခ်ိန္မွာ ဘယ္လိုက ဘယ္လို ျဖစ္မွန္းမသိ ကြန္ပူတာၾကီး ေဂါက္သြားျပီး လူလည္းေဂါက္သြားပါေသာေၾကာင့္ ေနာက္တၾကိမ္ စ ဆံုး ျပန္ေရးလိုက္ရပါတယ္ ။ တခ်ိဳ ့ေနရာမ်ားမွာ အထားအသိုမ်ား အစီအစဥ္ မက် ျဖစ္ျပီး စာဖတ္ရတာ အဆင္မေျပရင္ နားလည္ေပးၾကပါရန္ )
အူမၾကီး ရဲ ့ တည္ရွိပံု နဲ ့ အမည္ အေခၚအေဝၚေလးမ်ား ကေတာ့ ဒီ ပံုပါ အတိုင္းပါ ။ အူလမ္းေၾကာင္းရဲ ့တာဝန္ ဟာ အစာအိမ္ထဲ မွ ေခ်ဖ်က္ေပးလိုက္တဲ့ အစားအစာမ်ားမွ ခႏၶာကိုယ္ အတြက္ လိုအပ္တဲ ့ အဟာရ မ်ားကို ေသြးေၾကာမ်ားအတြင္းေရာက္ေအာင္ စုပ္ယူ ျပီး ပို ့ေဆာင္ေပးျခင္းပါ ။ ျပီးေတာ့ မလိုအပ္ပဲ က်န္ေနတဲ့ စုပ္ယူျခင္း မျပဳလုပ္နူိင္တဲ ့ အစာေဟာင္းေတြ ကို မစင္ ၊ အညစ္အေၾကးအျဖစ္ စအို မွ တဆင့္ စြန္ ့ထုတ္ ေပးပါတယ္ ။ သူ ့ရဲ ့ အေသးစိတ္ တည္ေဆာက္ပံု၊ ေသြးေၾကာ၊ အာရုံေၾကာ မ်ား ၊ လုပ္ငန္းတာဝန္မ်ား၊ အေၾကာင္းကို ေတာ့ မေရးျပေတာ့ပါဘူး ။
အူမၾကီးကင္ဆာမွာ ေတြ ့ရွိရမဲ့ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ကေတာ့ စစခ်င္းဦးဆံုးမွာ ေတာ့ ဘာမွ သိသာထင္ရွားမွဳ မရွိပါဘူး ။ ဒါေၾကာင့္ ေရာဂါ ကို ေစာစီးစြာ ေဖၚထုတ္နုိင္ဖို ့ အေတာ္ေလးခက္တယ္ ။ ဘာလို ့လည္းဆိုေတာ့ ေနထိုင္မေကာင္းရေလာက္ေအာင္ ေရာဂါလကၡဏာ မရွိဘဲ နဲ ့ ဘယ္သူမွ ေရာဂါရွာေဖြ စမ္းသပ္ စစ္ေဆးမွဳေတြကို ပံုမွန္စစ္ေဆးတဲ ့ အေလ့အက်င့္ မရွိၾကေသးလို့ပါဘဲ ။ဒါေၾကာင့္ ဒီလို ေနထိုင္မေကာင္း ျဖစ္လာမွ စစ္ေဆး အေျဖရွာ မိေတာ့ အေျခအေန လြန္မွ သိၾကရတာ မ်ိဳး ျဖစ္ကုန္ၾကရတာပါ ။ဒါေၾကာင့္ ေအာက္ပါ လကၡဏာ မ်ား သင့္ထံမွာ ရွိေနျပီဆိုရင္ အျမန္ဆံုး စစ္ေဆး ဖို ့ လိုအပ္လွ ပါတယ္ ။
(၁)- ဝမ္းသြားေနက် အေလ့အထ ေျပာင္းလဲ လာျခင္း ။ ရက္သတၱပါတ္ မ်ားစြာမွာ ဝမ္းက မာလိုက္ ေပ်ာ့ျပဲလိုက္ ၊ ဝမ္းခ်ဳပ္လိုက္ ၊ ဝမ္းပ်က္ ဝမ္းေလွ်ာ ျဖစ္လိုက္ နဲ ့ အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္လာ တတ္ပါတယ္။
(၂) -ဝမ္းထဲမွာ ေသြးစေသြးန မ်ား ပါလာတတ္ပါတယ္ ။ စအိုဝမွ ေသြးယို သလို ဆိုေတာ့ တခ်ိဳ ့ ကလည္း လိပ္ေခါင္း လို ့ အထင္ေရာက္တတ္ၾက ပါတယ္။
(၃)-ဗိုက္ရစ္ျပီး ၊ ဗိုက္ေအာင့္ ဗိုက္နာ ေလထိုးေလနာလိုမ်ိဳး ခံစားရတတ္ပါတယ္။
(၄)-ဝမ္းသြားျပီးေပမဲ ့ အကုန္မစင္ပဲ က်န္ေနသလိုမ်ိဳး ခံစားရတတ္တယ္ ။
(၄)-လူတကိုယ္လံုး အားမရွိသလို နဳံး ျပီး ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ လြယ္တယ္ ။
(၅)-အေၾကာင္း မရွိပဲနဲ ့ကိုယ္ခႏၶာ အေလးခ်ိန္ ေလ်ာ ့နည္းလာတတ္တယ္ ။ တေျဖးေျဖးပိန္ခ်ံဳးလာတတ္တယ္ ။
ဒီ ေရာဂါ ျဖစ္နုိင္ေျခ ရွိသူမ်ား ( Risk Factors) ကေတာ့ အသက္၅၀ ေက်ာ္ျပီး ေသြးသားအရင္းအျခာ ထဲမွာ ဒီေရာဂါ ျဖစ္သူရွိပါက ၇၅ % မွာ ဒီလို ေရာဂါ ျဖစ္တတ္ပါတယ္ ၊ဒါေၾကာင့္ ေသြးသားရင္းခ်ာထဲမွာ ဒီေရာဂါ ျဖစ္ဖူးခဲ ့သူ ဆိုရင္ သူနဲ ့ပတ္သက္တဲ့ ေဆးစစ္ျခင္းေတြကို အခ်ိန္မွန္ လုပ္သင့္ပါတယ္ ။ အေမရိကန္ နုိင္ငံမွာ အူမၾကီးကင္ဆာ ေရာဂါ အသစ္အေနနဲ ့ တႏွစ္ကို ၁သိန္း၆၀၀၀ မွ် ရွိျပီး ယူေက မွာေတာ့ ၃၅၀၀၀ မွ် ရွိတယ္ လို ့ဆိုပါတယ္ ။
စားေလ့ရွိတဲ့ အစားအေသာက္မွာ အသားခ်ည္းပဲ အဓိကစားသူ ။အမွ်င္မ်ားတဲ ့ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ high fiber diet စားေလ့ မရွိသူ ၊ေတြမွာ ဒီ ကင္ဆာ ျဖစ္ဖို ့ပိုမ်ားပါတယ္ ။ ကယ္လ္စီယမ္(Calcium) ။ ဆဲလီနီယမ္ (Selenium) ၊ ေသြးနီဥ ျဖစ္ဖို ့လိုအပ္ေသာ ေဖါလစ္အက္စစ္(Folic Acid) အစရွိတာ ေတြဟာ အူမၾကီးကင္ဆာ မျဖစ္ဖို ့ အေထာက္အကူ အနည္းငယ္ေပးတယ္လို ့လည္း ဆိုပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ အက္စ္ပရင္လိုမ်ိဳး အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး( aspirin-like painkillers ) နဲ ့ ေဟာ္မုန္း ကုသမွဳ တခ်ိဳ ့ (hormone replacement therapy) မ်ားဟာလည္း ဒီေရာဂါ ကို ကာကြယ္ေပးနုိင္ၾကတယ္ လို့ ယူဆၾကပါတယ္ ။ဒါေပမဲ ့ ဒီဟာေတြက ကိုယ့္စိတ္ထင္တိုင္းအတိုင္းအဆ မရွိ သံုးလို ့မရပါဘူး ။တန္ရင္ေဆး၊လြန္ရင္ေဘး ဆိုတာေလးကို သတိျပဳရပါမယ္၊ ဒါေၾကာင့္ တတ္ ကၽြႊမ္းနားလည္တဲ ့ ဆရာဝန္ နဲ့ ေသခ်ာ စမ္းသပ္ ေဆြးေႏြးျပီးမွ အသံုးျပဳ သင့္ပါတယ္။
ျဖစ္ပြားေစတဲ ့ အေၾကာင္းရင္းမ်ား -ခုထိ အဓိက အေၾကာင္းရင္းကို ေသခ်ာရွင္းလင္းစြာ မသိၾကေသးပါ ။ ဒါေပမဲ ့ အူမၾကီးနဲ ့ စအို အတြင္းနံရံေတြမွာ ေပၚလာတတ္ၾကတဲ ့ မွိဳပြင္ ့လို ပံုစံ နဲ ့အသားပိုအလံုး(Polyps) မ်ား ေၾကာင့္ အမ်ားဆံုး ျဖစ္နုိင္ေျခရွိပါတယ္ ။ဒါေၾကာင့္ သူ ့ကို အၾကိဳ ကင္ဆာ အသားလံုးလို ့ ( precancerous cells (polyps) on the inside lining of the colon )လည္း ေခၚဆိုၾကပါတယ္ ။ တခ်ိဳ ့က်ေတာ့ အဖုလံုးေလးအေနနဲ ့မထြက္လာပဲ အူနံရံ မ်က္ႏွာျပင္အတိုင္း တေျပးတည္း ျပားေနၾကပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ သူ ့က်ေတာ့ ၾကည့္ရင္ သိပ္မသိသာလွပါဘူး ။
အမ်ိဳးလိုက္ျပီး မ်ိဳးရုိးဗီဇဆဲလ္မ်ား ေျပာင္းလဲ သြားမွဳ (Inherited gene mutations ) ေၾကာင့္ လည္း ျဖစ္ေစတတ္ပါတယ္ ။ ရာခိုင္ႏွဳန္းေတာ ့ နဲတယ္ လို ့ဆိုၾကတယ္ ။ အဲ ့ဒီအထဲ မွာေတာ့ ေအာက္ပါအတိုင္း ၂မ်ိဳး ရွိပါတယ္။
(က)- Familial adenomatous polyposis (FAP). သူကေတာ့ အမ်ိဳးလိုက္ျပီး ျဖစ္တဲ့ အသားပို လံုး ေလးပါ ။ အသက္ ၄၀ မတိုင္မီ မွာ ကင္ဆာျဖစ္နုိင္ေျခရွိပါတယ္
(ခ) - ေနာက္တမ်ိဳး က အသားပိုလံုးမေပါက္ပဲ အမ်ိ္ဳး လိုက္တဲ ့ အူမ ကင္ဆာေပါ့ ၊ Hereditary nonpolyposis colorectal cancer (HNPCC). သူ ့ကို အျခားကင္ဆာမ်ား (ေက်ာက္ကပ္ ၊အသည္း၊ အစာအိမ္၊ သားအိမ္၊ ဥအိမ္ ကင္ဆာ အစရွိတာေတြ)နဲ ့တြဲဖက္ျပီးေတြ ့ရတတ္ေသးတာမို ့Lynch syndrome လို ့လည္း ေခၚၾကေသးတယ္ ။
ေနာက္ျပီး Crohn's disease ,ulcerative colitis လို ့ေခၚတဲ ့ အူမၾကီး အနာျဖစ္ျပီးေယာင္ရမ္း ျခင္း ေရာဂါ ရွိခဲ့ဖူးသူေတြမွာ လည္း ကင္ဆာ ျဖစ္လာနုိင္ပါတယ္ ။
ဒါေၾကာင့္ ေသြးနီးတဲ ့ အမ်ိဳးထဲမွာ(မိဘ ႏွင့္ ေမာင္ႏွမ ရင္းခ်ာ မ်ား) အူမၾကီးကင္ဆာ ျဖစ္ဖူးသူ ရွိပါက အထူးသတိထား သင့္ပါတယ္ ။ ဒါ့အျပင္အဝလြန္သူ ၊လွဳပ္ရွားသြားလာမွဳ နည္းပါးသူ ၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါရွိသူ ၊ေဆးလိပ္ေသာက္သူ၊ အရက္ေသာက္သူ၊ အျခားကင္ဆာေၾကာင့္ ဝမ္းဗိုက္မွာ ဓါတ္ကင္ကုသမွဳ ခံယူခဲ့ ဖူူးသူ အစရွိသူေတြမွာ အူမၾကီးကင္ဆာ ပိုမို ျဖစ္နုိင္ေျခရွိပါတယ္ ။ လူမ်ိဳး အေနနဲ ့ အာဖရိကန္ နဲ ့ အေမရိကန္ လူမ်ိဳးေတြမွာ ပိုျပီး အျဖစ္မ်ားတတ္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ သူတို့မွာ ပံုမွန္ စမ္းသပ္စစ္ေဆးျခင္းမ်ား လို ပါတယ္ ။ ဒါမွ ေရာဂါကို ေစာစီးစြာ သိရျပီး လိုအပ္တဲ ့ အခ်ိန္မီ ကုသမွဳေတြ ရယူနုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္ ။
ဘယ္လို စစ္ေဆးၾကမလဲ ။
ဝမ္းထဲေသြးပါရင္ ဝမ္းကို ဦးဆံုး စစ္ပါ ။ Stool for Occult Blood( OB ) လို ့ေခၚပါတယ္။
colonoscopy ေခၚတဲ ့ မွန္ေျပာင္းနဲ ့ စစ္ေဆးပါ ။အဲ ့ဒီနည္းက ပိုသင့္ေတာ္ပါတယ္ ။အထဲက အလံုးအဖုေတြကို ဒါရုိက္ ျမင္နုိင္ျပီး biopsy အသားစယူ၍ စစ္ေဆးျခင္းကိုပါ တျပိဳင္နက္ လုပ္လို့ရတယ္ေပါ့ ။ အသားပိုလံုးေတြ ့ရင္လည္း တလက္စတည္း နဲ ့ ျဖတ္လို ့ရပါတယ္ ။
ျပီးေတာ့ Barium Enema ေခၚတဲ ့ ေဆးသြင္းျပီးဓါတ္မွန္ရုိက္တာ ၊CT Scan ရုိက္တာ ၊ Ultrasound အစရွိတဲ ့ စစ္ေဆးမွဳ ေတြလည္း လုပ္လို ့ ရပါေသးတယ္ ။
ဒါ့အျပင္ tumor marker အျဖစ္ သတ္မွတ္ထား တဲ ့ ေသြးတခ်ိဳ ့ ကိုစစ္ေဆးျခင္းျဖင့္ တခ်ိဳ ့ကင္ဆာ မ်ားကို သိရွိနုိင္ပါတယ္ ။ ေသြးရည္ၾကည္ထဲမွာပါတဲ့ Carcinoembryonic antigen (CEA) ကိုစစ္ေဆးျခင္းျဖင့္ အူမၾကီးကင္ဆာ ျဖစ္ေနျခင္းရွိ မရွိ ခန့္မွန္းနုိင္ပါတယ္ ။ တျခားေသာ ေသြးစစ္ျခင္းေတြ အေနနဲ ့ CA 19-9 , AFP, Galactosyl Transferase II , ဓါတ္မ်ားကိုစစ္ေဆးျခင္းျဖင့္လည္း ခန့္မွန္းနုိင္ပါတယ္ ။ ဘာလို့လည္းဆိုေတာ့ ဒီေသြး အေျဖမ်ားဟာ တျခားေသာ ကင္ဆာမ်ား ျဖစ္ၾကတဲ ့ အသည္း ၊အစာအိမ္ ၊ သရက္ရြက္ ၊သားအိမ္၊ ဥအိမ္ ၊အဆုပ္ ၊) အစရွိတာေတြမွာလည္း ပံုမွန္ ထက္ မ်ားျပားေနတတ္ၾကလို့ ပါဘဲ။
ျဖစ္ပြားေစတဲ ့ အေၾကာင္းရင္းမ်ား မွာေတာ့ -ခုထိ အဓိက အေၾကာင္းရင္းကို ေသခ်ာရွင္းလင္းစြာ မသိၾကေသးပါ ။ ဒါေပမဲ ့ အူမၾကီးနဲ ့ စအို အတြင္းနံရံေတြမွာ ေပၚလာတတ္ၾကတဲ ့ မွိဳပြင္ ့လို ပံုစံ နဲ ့အသားပိုအလံုး(Polyps) မ်ား ေၾကာင့္ အမ်ားဆံုး ျဖစ္နုိင္ေျခရွိပါတယ္ ။ဒါေၾကာင့္ သူ ့ကို အၾကိဳ ကင္ဆာ အသားလံုးလို ့ ( precancerous cells (polyps) on the inside lining of the colon )လည္း ေခၚဆိုၾကပါတယ္ ။ တခ်ိဳ ့က်ေတာ့ အဖုလံုးေလးအေနနဲ ့မထြက္လာပဲ အူနံရံ မ်က္ႏွာျပင္အတိုင္း တေျပးတည္း ျပားေနၾကပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ သူ ့က်ေတာ့ ၾကည့္ရင္ သိပ္မသိသာလွပါဘူး ။
အမ်ိဳးလိုက္ျပီး မ်ိဳးရုိးဗီဇဆဲလ္မ်ား ေျပာင္းလဲ သြားမွဳ (Inherited gene mutations ) ေၾကာင့္ လည္း ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေရာဂါ အနု အရင့္ (Stages ) ။ ဒီ အဆင့္ေတြေပၚတည္ျပီး ေရာဂါကုသမွဳ နဲ ့ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳ မ်ား ကြာျခားပါတယ္ ။ အနာရွိရင္ ေဆးသိတယ္ ဆိုေပမဲ ့ အခ်ိန္လြန္ျပီး ေရာဂါကၽြမ္း ေနျပီးေတာ့ မွ ကုသမွဳ ခံယူရင္ေတာ့ ေအာင္ျမင္မွဳ နည္းပါးမွာပါ ။ဒီေတာ့ ဒီေရာဂါကို အဆင္ ့ ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳး ခြဲျခားထားသလည္း လို့ အၾကမ္းျဖင္း ေျပာရရင္ Stage 0 to I , II(A,B) , III(A,B,C) , IV ဆို ျပီး ၅ ဆင့္ ခြဲထားပါတယ္ ။
ေရာဂါျဖစ္ေနျပီဆိုရင္ ဘယ္လို ကုသၾကမလည္း ။ ဒီကင္ဆာ က ေဆးထိုး ၊ေဆးစားရုံနဲ ့မေပ်ာက္ကင္းနုိင္တဲ ့အတြက္ အဓိက က်တဲ ့ ကုသမွဳ ကေတာ့ ခြဲစိပ္ကုသျခင္းပါဘဲ ။ တကယ္လို့ ေရာဂါ နုစဥ္မွာ ေစာေစာ စီးစီးသိရလို ့ ေစာေစာခြဲစိပ္မွဳ ခံယူနုိင္ရင္မ်ားေသာအားျဖင့္ ေပ်ာက္ကင္းနုိင္ပါတယ္ ။ခြဲစိပ္ရာမွာ ေရာဂါျပန့္ပြားေနတဲ့ ကင္ဆာ အၾကိတ္ကို အတတ္နုိင္ဆံုး ခြဲစိတ္ ျဖတ္ေတာက္ျပီး က်န္ေနတဲ့ အူမၾကီး အပိုင္း ေနာက္မွာ ယာယီ သုိ ့မဟုတ္ အျမဲတမ္းသံုး ဖို့ မစင္စြန့္ေပါက္ ကို တည္ေဆာက္ေပးရပါတယ္ ၊သူ ့မွာ မစင္အိတ္( colostomy bag) နဲ ့ဆက္သြယ္ျပီး မစင္ကိုစြန္ ့ထုတ္ေပးရပါတယ္ ။မစင္အိတ္ ဆိုတာဒီေအာက္ကပံုမွာ ျပထားတဲ့ အတိုင္းပါ ။
ေနာက္တဆင့္ အေနနဲ ့ Chemotherapy ေခၚ ကင္ဆာေဆးမ်ားသြင္းျပီးကုသျခင္း ၊Radiotherapy ေခၚ အဏုျမဴ ဓါတ္ေရာင္ျခည္ေပးျပီးကုသျခင္း အစရွိတာေတြ ကို ခြဲစိပ္မွဳ အျပီးမွာ ဆက္လက္ျပဳလုပ္ေပးရပါတယ္။ တခ်ိဳ ့တေလမွာ အရမ္းေနာက္က်ျပီးမွ သိရတဲ့ အခါ ခြဲစိပ္ကုသဖို ့မျဖစ္နိုင္ေတာ့ရင္ေတာ့ ဒီလို ေဆးသြင္း ၊ဓါတ္ကင္ တာေတြေလာက္ပဲ တတ္နုိင္ပါေတာ့တယ္ ။
ေရာဂါအဆင့္ နွင့္ အသက္ရွင္ေနနုိင္နွဳန္း ။
တနုိင္ငံနဲ ့တနူိင္ငံ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားမတူၾက ပါ ။ အၾကမ္းအားျဖင့္ အေမရိကန္ မွာ ၅ႏွစ္အသက္ရွင္ေနနုိင္နွဳန္း ( 5 years survival rate) ၆၂ % ရွိျပီး ဥေရာပ မွာ ၄၂% သာရွိပါတယ္ ။ ေရာဂါနူစဥ္ ခြဲစိပ္ကုသမွဳခံယူနုိင္ပါက အဆင့္ ၁ မွာ ၉၃% ထိရွိနုိင္ ျပီး အဆင့္ ၃ ေရာက္သြားပါက ၅၉% သာ ရွိပါေတာ့တယ္ ။
ဒါေၾကာင့္ ခုဆိုရင္ အူမၾကီးကင္ဆာျဖစ္နုိင္ေျခရွိသူမ်ား အတြက္ စမ္းသပ္မွဳ မ်ားအေနနဲ ့ တခ်ိဳ ့ေတြ ့ရွိခ်က္မ်ား ကို လုပ္ေဆာင္ေနဆဲပါ ။ Aspirin ေဆးကို သတ္မွတ္ထားတဲ့ ပမာဏ တိုက္ေကၽြးျခင္းျဖင့္ အူမၾကီးကင္ဆာၾကိတ္ၾကီးထြားမွဳ နွဳန္းကို ေႏွးေကြးေစတယ္လို ့ သုေတသနျပဳလုပ္ ေတြ ့ရွိ ရေၾကာင္း သိရပါတယ္ ။ ဒါ့အျပင္ ဗီတာမင္ ဒီ နဲ ့ ကယ္လ္ဆီယမ္ တို ့ကို စားသံုးျခင္းျဖင့္လည္း အဲ ့ဒီ ကင္ဆာျဖစ္ပြားမွဳ နွဳန္း ၇၂ % ေလွ်ာ့နည္းေစတဲ့ အေၾကာင္း ေတြ ့ရွိ ထားပါတယ္ ။ ဒါေပမဲ ့ ေသခ်ာေအာင္ မေျပာနုိင္ေသးလို ့ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ အရမ္း ကာေရာ ေလွ်ာက္မေသာက္သင့္ပါဘူး ။
'ဒါ့အျပင္ ကာကြယ္ေဆး အေနနဲ ့ Trovax ဆိုတဲ ့ေဆးတမ်ိဳးကို ၂၀၀၆ ခုနွစ္က စမ္းသပ္ေတြ ့ရွိထားပါတယ္ ။ ဒါေပမဲ ့ စမ္းသပ္မွဳ အဆင့္ အေနနဲ့ပဲ ရွိေနေသးတာမို ့ အမ်ားသံုး ထုတ္လုပ္နုိင္ဖို ့ အတြက္ ေလာေလာဆယ္ မွာ မရနုိင္ေသးပါဘူး ။
ဒါေၾကာင့္ ေရာဂါတခုခု ျဖစ္လာမဲ့ အေျခအေနရွိရင္ အခ်ိန္မဆြဲပဲ တတ္သိနားလည္ေသာ ဆရာဝန္မ်ားနဲ ့ စနစ္တက် စစ္ေဆးကုသ ဖို ့ အေရးၾကီးပါတယ္။
စာဖတ္သူ မိတ္ေဆြ အေပါင္းတို ့လည္း ဒီလိုေရာဂါမ်ားမွ ကင္းေဝးျပီး က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ ေနထိုင္နုိင္ၾကပါေစ..
႔ႊႊဤေနရာမ်ား ၁ ၂ ၃ မွ အခ်က္အလက္မ်ားကို ရယူ တင္ျပပါသည္ ။
( ဒီပို ့စ္ေလးကို ေရးျပီး တင္လိုက္တဲ ့ အခ်ိန္မွာ ဘယ္လိုက ဘယ္လို ျဖစ္မွန္းမသိ ကြန္ပူတာၾကီး ေဂါက္သြားျပီး လူလည္းေဂါက္သြားပါေသာေၾကာင့္ ေနာက္တၾကိမ္ စ ဆံုး ျပန္ေရးလိုက္ရပါတယ္ ။ တခ်ိဳ ့ေနရာမ်ားမွာ အထားအသိုမ်ား အစီအစဥ္ မက် ျဖစ္ျပီး စာဖတ္ရတာ အဆင္မေျပရင္ နားလည္ေပးၾကပါရန္ )
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
20 comments:
ေၾကာက္စရာၾကီး ...... း(((
ေရးတဲ့လူေရာ ကြန္ျပဴတာေရာ ေဂါက္သြား၏ဆိုပါလား
ဒါဆို အလည္လာဖတ္တဲ့ က်ေနာ္ေမာင္သားၾကီးလည္းေဂါက္သြားပါ
ေၾကာင္း :P
ဗဟုသုတပိုစ္ေလးအတြက္ေက်းဇူးဗ်ာ
ဘေလာ့ထိုင္ဖတ္တာမ်ားရင္လိပ္ေခါင္းျဖစ္
တယ္လို႔တခ်ိဳ႕ေျပာၾကတယ္
ဟုတ္ရဲ့လားဗ်ာ :P
ဖြားကိေရ အခုလို အထပ္ထပ္အခါအခါ ေရးေပးလိုက္ ရတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးအထူးတင္ရွိပါတယ္ ရွယ္ရွယ္ နဲ႔ ေသာက်ယ္ ေနာ္ ... အခုလို သိခ်င္တာေလးေတြကို ရွယ္ လုပ္ေပးတဲ့အတြက္ ထပ္ပီး ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ .. ဟိုတေန႔က က်ေနာ္စိတ္ေတြ ညစ္ပီး ေရးမိတဲ့ ပိုစ့္ထဲမွာ ပါတဲ့ အိမ္ေဘးနားက လူႀကီးက အခု အဲ့ဒီ colon နဲ႔ ဆံုးပါးသြားပါပီ .. သူ႔မိသားစုကို ဒီေရာဂါအေၾကာင္း အေသးစိတ္ရွင္းျပလို႔ အခုရသြားပါပီ .. ဒီဦးေလးႀကီးက သထံုလွ၀င္းလို႔ ေခၚပါတယ္ ျမန္မာ့အသံက အဆိုေတာ္ ေဟာင္း တေယာက္ပါ ဓါတ္ျပားေပါင္း ၄၀ ေက်ာ္ ထုတ္ခဲ့တယ္ သူ႔မိသားစုက ေတာေနမိသားစုေတြဆို ေတာ့ ဘာကိုမွ မွတ္တမ္းမထားခဲ့ပါဘူး ... အဲ့ဒီေတာ့ က်ေနာ္လည္း ပိုစ့္ေလး မေရးႏိုင္ေတာ့ပါဘူး .. ဘာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ပါ .. အခုလို ဖြားကိရဲ ႔ ေစတနာကို ေလးစားမိ ပါတယ္ ... ေနာက္ပီး ပိုစ့္ေလး ျပက္သြားတာက ေနာက္မ်ားေရးရင္ ကြန္ထဲမွာ အရင္သိမ္းထားပါ ေနာက္ၿပီး file hosting ဆိုဒ္ေတြမွာ အရင္သိမ္းထားပါ အဲ့ဒီေတာ့ စိတ္ခ်ရတာေပါ့ ... မန္႔တာရွည္သြားလို႔ ေတာင္းပန္ပါတယ္ေနာ္ ...
က်န္းမာေရးဆုိင္ရာ ဗဟုသုတေတြ ျဖန္႔ေ၀ေပးတဲ့ အစ္မၾကီး က်န္းမာသန္႔ရွင္း ေရာဂါကင္းနုိင္ပါေစဗ်ာ.....။ အသက္ကို ၪာဏ္ေစာင့္ ဆုိေပမယ့္ လိုက္နာျပီးသာေနရရင္ စားစရာမရွိမွာေတာင္ဆုိးရတယ္။ တရားဘက္က ၾကည့္မယ္ဆုိရင္လဲ တဏွာကင္းသြားတာေပါ့ဗ်ာ...။ အေကာင္းဘက္ကေတြးၾကည့္တာပါ။ ပုိ႔စ္ေရးတဲ့အခါ ကြန္ပ်ဴတာေဒါင္းသြားရင္ ေတာ္ေတာ္ ဆုိးတယ္ဗ်.... ကိုယ္ခ်င္းစားပါတယ္။ ကြန္ပ်ဴတာလဲ ဇရာရင့္လာလို႔ေနမွာေပ့ါဗ်ာ။
မယ္ကိ ေရ ..က်ေနာ့ အေဖ လည္း အဲဒီ ကင္ဆာ နဲ႔ ၇၅ ႏွစ္မွာ ဆုံးသြားတယ္..သိတဲ့အခ်ိန္မွာ ..အသက္က ၾကီးေနတာေရာ..ေရာဂါ က ကြ်မ္းေနတာေၾကာင့္ ေသမဲ့အခ်ိန္ကိုပဲ ထိုင္ေစာင့္ ေနရတာ.. ၄၀ေက်ာ္မွ ..မ်ိဳးရိုးလိုက္ျပီး..ျဖစ္တယ္..ဆိုရင္ ေတာ့..၁၀ ႏွစ္ ေလာက္ေအးေအးေဆးေဆး ေနလို႕ ရေသးတာေပါ့ေနာ္.....မျဖစ္ဘူးမျဖစ္ဘူး..အျမန္..မိန္းမတေယာက္ေလာက္ေတာ့..အဖတ္တင္ေအာင္ယူထားမွ......
အရမ္းကို ေကာင္းပါတယ္ ဖြားကိ
တခုေလာက္ထပ္ေမးပါရေစ..။
အစာအိမ္ကင္ဆာနဲ့ အူမၾကီးကင္ဆာကတူတူပါပဲလား
က်ေနာ့္သူငယ္ခ်င္း မႏွစ္က အူမၾကီးကင္ဆာျဖစ္ပါတယ္။ ကိကိေျပာသလိုပဲ ၀မ္းမွာေသြးပါလို႔ လိပ္ေခါင္းဆိုပီး သြားျပတာပါ။
အူမၾကီးကင္ဆာျဖစ္ေနလို႔တဲ့..။ ဒါေပမဲ့.. ခုေတာ့ ျဖတ္ထုတ္ပစ္လိုက္ပီး အေျခအေနေတာ္ေတာ္ေကာင္းသြားပါတယ္။ ဂ်ပန္မွာျဖစ္တဲ့အတြက္ အခ်ိန္မိီွကုသ ႏီုင္ပါတယ္။ ေန႔စဥ္ ေတာ့ ဂရုစိုက္ရတာေပါ့..။ ဒါေပမဲ့ ျဖစ္စက ၃လေလာက္ပါပဲ။ အခုေတာ့ အလုပ္ဆင္းေနႏီုင္ပါပီ။
ဆရာဝန္က ေျပာတယ္..FAST FOOD ေတြ READY MADE အစာေတြ စားျခင္းဟာလဲ အဲဒီေရာဂါကို ျဖစ္ေစပါသတဲ့..။
ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္ သိပ္မစားရဲေတာ့ပါဘူး။
က်န္းမာေရးဗဟုသုတေတြ အခုလို အျမဲ ရွင္းျပေရးျပေနတဲ့ အတြက္ ေက်းဇူးအမ်ားၾကီးတင္ပါတယ္။
အမေရ ့ ... ရွာေဖြ တင္ၿပေပးတဲ ့အတြက္ ေက်းဇူးတင္
လြန္းပါတယ္။ ဘေလာ ့ရြာေလးထဲမွာ အမလို အမတစ္ေယာက္
ရွိေန၊ရပ္တည္ေနတာ ကြ်န္ေတာ္တို ့အတြက္ ဂုဏ္ယူစရာ
အလြန္ေကာင္းသလို၊ေက်းဇူးလဲအလြန္မ်ားပါတယ္ေနာ္။
အားလံုးအတြက္ အၿပဳသေဘာေဆာင္ၿပီး အခ်ိန္ယူတင္ၿပေပးေန
ေပမဲ ့ ကိုယ္ ့ကိုယ္ကိုလဲဂရုစိုက္ပါအံုးလို ့။ ဘာအခ်ိန္ဝင္ဖတ္
ဖတ္ ကြ်န္ေတာ္တို ့တစ္ခုခုေတာ ့ရေနတာပဲ..။ အမတစ္ေယာက္
အၿမဲတန္းလတ္ဆတ္၊လန္းဆန္းေနပါေစဗ်ာ...။
ေဝး.... အခ်စ္တံုး... အသီးတုန္းၾကီး ျပန္လာျပီ....
သူကလဲ ေၾကာက္ပါတယ္ဆို မနက္ေစာေစာစီးစီး မ်က္စိျပဴးေအာင္ လုပ္ေနျပန္ျပီ.... ဟဲဟဲ...
စတာ...
ငါ့တယ္ဂ်င္းေရ... ဗဟုသုတေတြအတြက္ ရွယ္ေက်းဇူး..
မမကိေရ ဗဟုသုတရစရာဖတ္သြားပါတယ္...
ေတာ္ေတာ္ေႀကာက္စရာေကာင္းတဲ့ ေရာဂါပဲ...
ပံုမွန္ေဆးစစ္ရမယ္ဆိုတဲ့ အသိဝင္လာတယ္...
အတတ္ႏိုင္ဆံုးေတာ့ လုပ္သင့္တာေပါ့ေနာ..
အင္း...ဖြားကိေတာ့ ေဂါက္သြားၿပီတဲ့.. ဘုရား.ဘုရား.. မေဂါက္ခင္ကေတာင္ ငါ့ကို ရူးရလို႔ ေခၚေနတာ .. အခုေဂါက္သြားရင္ေတာ့... ေသခ်ာတယ္ မလြယ္ဘူး..ေၿပးၿပီ.. ဘိုင္..ဘိုင္..!!!
yu ya
အူမၾကီး ကင္စာအေၾကာင္း ဗဟုသုတအမ်ားၾကီး ေပးသြားတာ ေက်းဇူးပါ ဖြားကိေရ..
yu ya
kiki ေရ လာဖတ္သြားပါတယ္။ သိပ္ကို ျပည့္စံု ေကာင္းမြန္လွပါတယ္။
“အဝလြန္သူ ၊လွဳပ္ရွားသြားလာမွဳ နည္းပါးသူ ၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါရွိသူ ၊ေဆးလိပ္ေသာက္သူ၊ အရက္ေသာက္သူ၊ အျခားကင္ဆာေၾကာင့္ ဝမ္းဗိုက္မွာ ဓါတ္ကင္ကုသမွဳ ခံယူခဲ့ ဖူူးသူ အစရွိသူေတြမွာ အူမၾကီးကင္ဆာ ပိုမို ျဖစ္နုိင္ေျခရွိပါတယ္” ဆိုတာအျပင္ အမွ်င္ပါတဲ့ အစားအစာ(အထူးသျဖင့္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္နဲ႔ အသီးႏွံ) စားနည္းသူေတြမွာလည္း အျဖစ္မ်ားတယ္ ဆိုတာတခု ထပ္ျဖည့္ခ်င္ပါတယ္။ မ်ိဳးရိုးရွိသူခ်င္းမွန္ရင္ အစားအေသာက္ စနစ္မ်က် စားသူမွာ ပိုၿပီး ျဖစ္ႏိုင္ေျခ မ်ားပါတယ္လို႔ ဆိုလိုပါတယ္။
အားလံုးတုိက္ဆုိင္စစ္ေဆးၿပီး.. အိုေကပါတယ္ရွင့္... :)
မကီေရ ဗဟုသုတ တကယ္ကိုရတယ္။
ဖတ္ေနရင္းနဲ႔ လကၡဏာေတြ ဖတ္ရေတာ့ တခုခ်င္း ရိွမရိွ တိုက္ဆိုင္ စစ္ေဆးမိေသးတယ္...။
ဒါနဲ႔ ၀က္ေတြ မွာေရာ အဲဒီလို ျဖစ္တတ္သလား ေျဖေပးေနာ္
၀က္သားတုတ္ထိုးမွာ ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္ေတြ အတြက္ပါ :)
မငယ္နုိင္ ---> ေရာဂါ ျဖစ္ နုိင္ေျခ ရွိသူမ်ား ထဲ မွာ ...
" စားေလ့ရွိတဲ့ အစားအေသာက္မွာ အသားခ်ည္းပဲ အဓိကစားသူ ။အမွ်င္မ်ားတဲ ့ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ high fiber diet စားေလ့ မရွိသူ ၊ေတြမွာ ဒီ ကင္ဆာ ျဖစ္ဖို ့ပိုမ်ားပါတယ္ ။" လို ့ ေဖၚျပ ျပီးသား ျဖစ္တာ မို ့ ေအာက္ဖက္ မွာ ေနာက္ထပ္တေခါက္ ထပ္ မေရး ျပ ေတာ့ တာပါ ။ :) ..
ဘာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ခုလို အေရးတယူ ျဖည့္စြက္ေပးတာ ကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္
မိုးမင္းၾကီး --- >
အစာအိမ္ နဲ ့ အူမၾကီး ကင္ဆာ က မတူပါဘူး ။
အစာအိမ္က အူလမ္းေၾကာင္းရဲ ့ အေပၚပိုင္း မွာ ရွိ ျပီး ၊ အူမၾကီး က ေအာက္ဖက္ပိုင္းမွာရွိပါတယ္ ။
ေရာဂါ ျဖစ္ပြားပံု ။ လကၡဏာမ်ား ။ရွာေဖြပံု၊ ကုသပံု ။ ျပန့္ပြားပံု ေတြလည္း မတူၾကပါဘူး ။ အစာအိမ္ နဲ ့ပတ္သက္ျပီး ေနာင္ မွ ပဲ ရွာေဖြ တင္ျပေပးပါမယ္ ။
ပံုေတြၾကည္႔ျပီး ေၾကာက္တယ္ မကိရယ္ ဗဟုသုတ ရဖုိ႕ ေဖာ္ျပေပးတဲ႕ မကိေရာ ေတာင္းဆုိတဲ႕ လူဂ်ီး(ကိုေဇာ္႔) ကိုေရာ ေက်းဇူးတင္တယ္ေနာ္႕
ဘုိင္ တာ႔တာ
ေနာက္တခါ ကြန္ပူတာ ေဂါက္ရင္ မီးရွိဳ႕ပစ္လိုက္ အေကာင္းေျပာတာ သိလား ဟိဟိ
ဘြား ေရ ဗဟုသုတရသြားတယ္။ ေၾကာက္လဲ ေၾကာက္သြားတယ္။ က်န္းမာေရး ဂရုစိုက္ေတာ့မယ္။
ဦးသန္းေရႊၾကီးလဲ အူမၾကီးကင္ဆာၿဖစ္ေနတယ္ ၾကားတာပဲဗ်.. အဲဒါကုိ ဝန္ၾကီးဦးေသာင္းက ဒါဟာ ႏုိင္ငံေတာ္လွဳိ႕ဝွက္ခ်က္၊ ထိပ္တန္းလွဳိ႕ဝွက္ခ်က္လုပ္ရမယ္ဆုိၿပီး အစည္းအေဝးမွာ တင္ၿပပါသတဲ့... ရွင္းရင္းနဲ႔ ဥိးသန္းေရႊရဲ့ စအုိဝမွာ အဆုံးသတ္တယ္လုိ႔ ဖတ္ဖူးတာပဲ..အဟီးဟီး.. ဖတ္ဖူးတာေလးပါ၊
ဗဟုနဲ႔သုတ ယူသြားပါတယ္ဗ်ာ...
(၁)- ဝမ္းသြားေနက် အေလ့အထ ေျပာင္းလဲ လာျခင္း ။ ရက္သတၱပါတ္ မ်ားစြာမွာ ဝမ္းက မာလိုက္ ေပ်ာ့ျပဲလိုက္ ၊ ဝမ္းခ်ဳပ္လိုက္ ၊ ဝမ္းပ်က္ ဝမ္းေလွ်ာ ျဖစ္လိုက္ နဲ ့ အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္လာ တတ္ပါတယ္။
(၂) -ဝမ္းထဲမွာ ေသြးစေသြးန မ်ား ပါလာတတ္ပါတယ္ ။ စအိုဝမွ ေသြးယို သလို ဆိုေတာ့ တခ်ိဳ ့ ကလည္း လိပ္ေခါင္း လို ့ အထင္ေရာက္တတ္ၾက ပါတယ္။
(၃)-ဗိုက္ရစ္ျပီး ၊ ဗိုက္ေအာင့္ ဗိုက္နာ ေလထိုးေလနာလိုမ်ိဳး ခံစားရတတ္ပါတယ္။
(၄)-ဝမ္းသြားျပီးေပမဲ ့ အကုန္မစင္ပဲ က်န္ေနသလိုမ်ိဳး ခံစားရတတ္တယ္ ။
(၄)-လူတကိုယ္လံုး အားမရွိသလို နဳံး ျပီး ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ လြယ္တယ္ ။
(၅)-အေၾကာင္း မရွိပဲနဲ ့ကိုယ္ခႏၶာ အေလးခ်ိန္ ေလ်ာ ့နည္းလာတတ္တယ္ ။ တေျဖးေျဖးပိန္ခ်ံဳးလာတတ္တယ္ ။
အဲဒီအခ်က္ေတြအားလံုးျဖစ္မွအဲဒီေရာဂါလို႕ သတ္မွတ္လား... ျပီးေတာ႕ အသက္အရြယ္အပိုင္းအျခား ဘယ္ေလာက္ကေန ဘယ္ေလာက္အတြင္ျဖစ္သလဲ အတိအက်ေလးသိခ်င္လုိ႕ပါခင္ဗ်ာ..
Post a Comment