ကင္ဆာေရာဂါ လို့ဆိုလိုက္တာနဲ ့ၾကားလိုက္ရတဲ ့လူတိုင္း ထိတ္လန္ ့သြားတတ္ၾကတယ္ ။ ဒီေရာဂါ နာမယ္ အတပ္ခံလိုက္ရတဲ့ လူနာ နဲ ့သူ ့ရဲ ့ နီးစပ္ရာ အရင္းႏွီးဆံုး သူမ်ား အားလံုး လိုလို စိတ္မေကာင္းျခင္းၾကီးစြာ ျဖစ္ၾကရတယ္ ။ ကာယကံရွင္ လူနာ အဖို ့မွာ ေတာ့ ဆိုဘြယ္မရွိေတာ့ပါဘူး ။ သိသိ ခ်င္း စိတ္မထိန္း နုိင္ေလာက္ေအာင္ ျဖစ္ရသူမ်ား ထုနဲ့ေဒးပါဘဲ ။ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ စိတ္ဓါတ္ ဘယ္ေလာက္ခိုင္မာတယ္ ေျပာေျပာ ရုတ္တရက္အခ်ိန္ အခိုက္အတန္ ့ေလးမွာ စိုးရြံ ့သြားမိမွာပါ ။ ျပီးေတာ့မွသာ စိတ္ထိန္းနုိင္သူေတြ အဖို ့ စိတ္ေအးေအးထားျပီး ဒီေရာဂါကို ဆက္လက္ရင္ဆိုင္ဖို ့၊ ေရွ ့ဆက္ ျပီး က်န္ေနတဲ့ ေနာက္ဆံုးအခ်ိန္ေလးေတြ ကို ျပင္ဆင္သင့္တာေတြ ၾကိဳတင္စီစဥ္ထားခဲ ့နုိင္မွာပါ ။ ဒီကင္ဆာေရာဂါဆိုတာ တကယ္ဆိုေတာ့လည္း ကုသရ မလြယ္ကူတဲ့ ေၾကာက္စရာ ေရာဂါတမ်ိဳးေပါ့။ ဘာလို့လည္းဆိုေတာ့ သူ ့ကို ေနာက္က်မွ သိၾကတာေတြ မ်ားလို့ ။ေရာဂါ နာမယ္တပ္ အေျဖထြက္လာၾကတဲ့ အခ်ိန္ဆိုရင္ ေရာဂါ ကၽြမ္းေနၾကတာ မ်ားပါတယ္ ။ေစာေစာစီးစီး သိနုိင္ၾကရင္ေတာ့ တခ်ိဳ ့ကင္ဆာေရာဂါမ်ားဟာ လံုးဝ ေပ်ာက္ကင္း နုိင္ၾကပါတယ္။ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္းသည္ ကုသျခင္းထက္ ပို၍ေကာင္းပါသည္ လို ့ ဆိုၾကတယ္ မဟုတ္လား ။
ဒီေတာ့လည္း ေရာဂါတခု ကို ၾကိဳတင္ကာကြယ္နုိင္ဖို ့အတြက္ ဘယ္ေရာဂါ ဟာ ဘယ္လိုလူေတြမွာ အျဖစ္မ်ား တတ္ၾကသလည္း၊ဘယ္လို နဲ ့ဘာေၾကာင့္ျဖစ္တတ္တာလည္း၊ ဘယ္အရြယ္ မ်ိဳးမွာ အျဖစ္မ်ားတတ္ၾကသလည္း ၊ ဘယ္လို ကာကြယ္နုိင္ သလည္းဆိုတာေတြ သိရင္ နဲနဲ ပါးပါးေတာ့ အေထာက္အကူ ျပဳနိူင္မယ္ လို ့ထင္ပါတယ္ ။
အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ ကင္ဆာ ၂ မ်ိဳး မွာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာနဲ ့ ရင္သားကင္ဆာ တို့ပါ။ အခု သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ နဲ ့ပတ္သက္ျပီး အက်ဥ္းခ်ဳပ္ေလး ေျပာခ်င္ပါတယ္ ။
International Federation of Gynecology and Obstetrics (FIGO)မွ TNM( Tumor , LymphNode , Metastasis ) နည္းနဲ့ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ေရာဂါ အဆင့္ မ်ား အေသးစိတ္ ကို ဒီေနရာေလး မွာ ဖတ္ရွဳနုိင္ပါတယ္ ။ အၾကမ္းအားျဖင့္ Cervical intraepithelial neoplasia (CIN) အဆင့္ ကို TNM Grade 0 ,I A/B, IIA/B, III A/B ,IV A/Bဆိုျပီး ခြဲျခားထားပါတယ္
ေရာဂါ လကၡဏာ မ်ား မွာေတာ့ စစခ်င္းဆို ဘာမွ လကၡဏာ ျပေလ့မရွိပါ ။
ေနာက္အတန္ငယ္ၾကီးထြားလာမွ ပံုမမွန္ ရာသီ ေသြးဆင္းျခင္း၊ မီးယပ္ေသြးဆံုးျပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေသြးထပ္ဆင္းျခင္း (Post Menopausal Bleeding)။ အနံ ့အသက္မေကာင္းတဲ့အေညာင္းဆင္းျခင္း ။ ခါးနာျခင္း၊ ဗိုက္ေအာင့္ျခင္း ၊နဲ ့ တျခားကင္ဆာေတြလို ပိန္ခ်ံဳး ။ ခ်ိနဲ့၊ အစားအေသာက္ပ်က္ ။ေသြးအားနဲျပီ ေမာျခင္း ။ ေျခေထာက္ေဖါေယာင္ ၊ အရုိး နာက်င္ကိုက္ခဲ ။စတာေတြ ရွိလာတတ္ပါတယ္
ဒါေၾကာင့္ေစာေစာစီးစီးသိဖို ့ရာကို သားအိမ္ေခါင္းဝမွ အေျမွးပါးအနဲငယ္ကို ယူျပီး H&E stain ေဆးတမ်ိဳးနဲ ့အေရာင္တင္ကာ အဏုၾကည့္ မွန္ဘီလူးေအာက္မွာ စစ္ေဆးၾကည့္လို ့ရပါတယ္။ ဒါကို Papanicolaou test, or Pap smear for cervical cancer screening လို ့ေခၚပါတယ္ ။ Conization လို ့ေခၚတဲ့ ကေတာ့ပံု အသားစအနည္းငယ္ျဖတ္ယူျပီး biopsy စစ္ေဆးၾကည့္လို့ လဲရပါတယ္ ။အဲဒါ က ပံုမမွန္သံသယျဖစ္စရာ ေနရာေလးမွာ cold knife သံုးျပီး loop excision အေနနဲ ့ ျဖတ္ယူတာျဖစ္လို ့ ကုသမွဳ အေနနဲ့ေျပာလို့လည္း ရပါတယ္
ေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းမ်ား အထဲမွာ ..
၉၉% ေသာ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာဟာ Human Papilloma Virus (HPV) လို့ ေခၚတဲ ့ ဗိုင္းရပ္ပိုးတမ်ိဳးေၾကာင့္ ျဖစ္ရတယ္ ။သူဟာ အမ်ိ္ဳးသမီးေတြ အတြက္ သားအိမ္ေခါင္း အျပင္ ဆက္စပ္ေနတဲ ့ လိင္အဂၤါလမ္းေၾကာင္း ၊ စအို နဲ ့ ခံတြင္း ေတြမွာပါ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစတတ္တယ္။အမ်ိဳးသားေတြမွာလည္း လိင္တံ နဲ ့ စအိုတို ့မွာ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစနူိင္ပါတယ္။ ဒီပိုးဟာ လိင္အဂၤါ ေတြ နဲ့စအို မွာ ၾကြက္နုိ ့ ပံုသ႑န္(Ano-genital warts )၊ ပါးစပ္မွာ oral papilloma ေခၚတဲ ့ အနာေပါက္ျခင္း ေတြလည္း ျဖစ္ေစတတ္ပါတယ္ ။
ဒီဗိုင္းရပ္စ္ ပိုးရဲ ့ ဖြဲ ့စည္းပံု ။ အသက္အရြယ္အလိုက္ ၊ နိူင္ငံအလိုက္ ျဖစ္ပြားနွဳန္း စတဲ့ ဂရပ္ ပံု အေသးစိတ္ေတြ ကိုေတာ့ ဒီမွာ မေရးျပေတာ့ပါဘူး ။ စိတ္ဝင္စားလို့ သိခ်င္ရင္ ဒီေနရာ မွာ ဆက္ဖတ္လို့ရပါတယ္ ။
အဲဒီ HPV ပိုး မွာ မ်ိဳးစိတ္ေပါင္း ၁၅၀ ေက်ာ္ရွိတဲ ့အထဲမွာ ၁၅ မ်ိဳးခန္ ့က ကင္ဆာ ျဖစ္ေစတတ္ျပီး ၊ HPV 16 & 18 တို ့ဟာ သားအိမ္ေခါင္း ကင္ဆာရဲ ့ ၇၀ % ရဲ့ အဓိက တရားခံျဖစ္ပါတယ္။ ခုဆိုရင္ အဲဒီ HPV ပိုးကို ေသေစနုိင္တဲ ့ ကာကြယ္ေဆးတမ်ိဳး ေပၚေပါက္လာပါျပီ ။ Cervarix နဲ ့ Gardasil ဆို ျပီး ေဆး ၂ မ်ိဳး ထြက္ရွိ ေနပါျပီ။
21 comments:
ေၾကာက္ခ်ာဂ်ီးေနာ္....
ကိေရ မမေလ့လာဖူးတဲ့ တခ်ိဳ႕စာေတြထဲမွာေတာ့ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာက လိင္ဆက္ဆံေဖာ္ အမ်ိဳးသားေတြရဲ႕ လိင္အဂၤါ မသန္႕ရွင္းမွဳေၾကာင့္ ပို အျဖစ္မ်ားတယ္ လို႕ မွတ္သားမိတယ္ ဥပမာ ဆီးသြားျပီး သန္႕ရွင္းေရး လုပ္ေလ့မရွိသူမ်ိဳးေတြ၊ မြတ္ဆလင္လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ဘာသာေရးဓေလ့ထုံးစံတခု ျဖစ္တဲ့ လိင္အဂၤါ အေရးျပား ျဖတ္ေတာက္ျခင္း မရွိသူေတြရဲ႕ လိင္ဆက္ဆံေဖာ္ အမ်ိဳးသမီးေတြ မွာ ပို အျဖစ္မ်ား တယ္ လို႕ မွတ္သား ဖူးတယ္ ဒါေၾကာင့္ အဲဒီ အမ်ိဳးသမီး သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ ျဖစ္ပြားမွဳႏွဳန္းဟာ မြတ္ဆလင္ႏိုင္ငံေတြ မွာ ရာခိုင္ႏွဳန္း နည္းသတဲ့
မမ ဖတ္ဖူး မွတ္ဖူး တာေလး ၀င္ေဆြးေႏြးတာပါ ကိ ေရ
ခု ကိေျပာတဲ့ ေဆးေတြက အဲဒီ အေျခအေနမ်ိဳး အတြက္ေရာ ထိေရာက္တဲ့ ကာကြယ္မွဳေပးသလား မသိဘူးေနာ္.. စပ္စုသြားတယ္..မမ ရဲ႕ လုပ္ေနတဲ့ လုပ္ငန္းထဲက beneficiaries ေတြနဲ႕ သက္ဆိုင္ေနလို႕ .. ဗဟုသုတ အေနနဲ႕ ေမးၾကည့္တာေနာ္..
မသိေသးတာေတြ သိလိုက္ရတယ္... ေက်းဇူးပါရွင္
ေက်းဇူးပါပဲ အမေရ..
အေနာက္ႏိုင္ငံေတြမွာ သားအိမ္ကင္ဆာ အျဖစ္မ်ားတယ္ထင္တယ္ မကိေရ ဘာလုိ႕လဲဆုိေတာ႔ သူတုိ႕က partner ေတြ မ်ားတာကိုး
ဗဟုသုတ အတြက္ေက်းဇူးပါ မကိေရ
ဘုိင္ တာ႔တာ
PS ၁ မရတာနာတယ္ ကြာ ဟိဟိ
ဖြားကိေရ.. က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ အသိပညာေတြ အမ်ားၾကီး ရသြားပါတယ္ခင္ဗ်ာ။
yu ya
ကေလးမ်ား အားလုံးလဲ စာတင္မဲ့ ဆရာဝန္ေမွ်ာ္ေနဆဲ
မွတ္သားနားယူသြားေၾကာင္းပါ.... :)
Read more လုပ္ထားတာက အဲလိုျဖစ္ေအာင္ပဲ သီးသန္႔လုပ္ထားတာလား မသိဘူး။ ေခါက္ထားေသးသဗ် မေရာက္ခင္ ဖတ္လိုက္ျပီးေတာ့ ဆက္လက္ဖတ္မယ္ဆုိေရာ စာေတြက ေရာသြားေရာ ျပန္စဖတ္ရေရာ... ဒါေၾကာင့္ ေခါက္ထားေသးသဗ်ကို အရင္ကလစ္ျပီး ဖတ္ရတယ္ဗ်ာ..... အေနာက္နုိင္ငံေတြ အျဖစ္မ်ားမယ္ထင္တယ္ေနာ္ ဒီနုိင္ငံေတြက အဲဒီကိစၥက ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ငယ္ငယ္အရြယ္မွာပဲ ေတြ႔ၾကဳံရတာဆုိေတာ့ အျဖစ္ပုိမ်ားမွာ ....ျမန္မာျပည္လဲ အခုဆုိ သိပ္မဟန္ေတာ့ဘူး အဲလိုယဥ္ေက်းမႈေတြမ်ားလာေတာ့ ေရာဂါေတြလဲ မ်ားလာေတာ့မွာပဲ။ ဘာေတြေျပာေနပါလိမ့္ :? ဗဟုသုတ တစ္လုံးႏွလုံးမွတ္သားသြားပါတယ္ အလြတ္က်က္မသြားေတာ့ တလုံး၂လုံးေလာက္ေတာ့ နား၀ၾကားဖူး ျဖစ္သြားတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးပါ အစ္မရယ္
မမကိေရ ေမေလး ျပန္လာဖတ္ရတာ ပိုစ့္တင္တင္ခ်င္းသိတာေတာင္ ေသခ်ာဖတ္ခ်င္လို႔ ျပန္လာဖတ္တာ ေက်းဇူးပါ မမ။ ေနာက္တေခါက္ထပ္ဖတ္ပါဦးမယ္။ ေမေလးသိခ်င္တာေတြ ရွိေသးလို႔ရွင္းေအာင္ပါ။ က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ပါေစ မမ။
မသိရေသးတာေတြ သိထားသင္႔တာေတြ ေ၀မ်ွေပးတာ
ေက်းဇူးအထူးတင္ပါတယ္...ညီမ ကိကိေလး...
mie nge
အခုလို ဗဟုသုတ ရစရာ ေဖာ္ျပေပးတာ ေက်းဇူးအထူး တင္စရာပါပဲ ကိကိေရ..ဖတ္ မွတ္သြားပါတယ္။
တျခား ကင္ဆာမ်ားေရာ ဒီေဆးနဲ႔ မေပ်ာက္ဘူးလား။ သြားထိုးမလို႔..ေၾကာက္လို႔။
တိုးတက္ေနတဲ ့ႏိူင္ငံေတြမွာ အစိုးရက မိဘလို
ပဲ ႏိူင္ငံသားေတြ အားလံုးကို က်န္းမာေရးနဲ ့
ပတ္သက္ၿပီး အခ်ိန္နဲ ့တၿပည္းညီ မ်က္ေၿခမၿပတ္
တန္း ေစာင္ ့ေရွာက္ေနတာေတြ ့ရလို ့ၾကည္ႏူး
စရာပါ။ အလြယ္တကူမရႏိူင္တဲ ့ဗဟုသုတေတြ
ကို အလြယ္တကူရေအာင္ရွာေဖြေဖၚၿပေပးေန
တဲ ့မမကီ ကို ေက်းဇူးအထူးတင္ပါတယ္ဗ်ာ။
ဖြားကိေရ ယူအက္စ္မွာ ဒီေရာဂါက အရမ္းျဖစ္တယ္ဗ် အခုလို ဗဟုသုတအျဖစ္ ဖတ္လိုက္ရတာ ေက်းဇဴးပါေနာ ္
အားပါးးးးးးး လန့္လိုက္တာ ေရာဂါႀကီးေတြ။
ေျပးျပီ။။။ ေႀကာက္ေႀကာက္.....
kiki ေရ ကင္ဆာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သတင္းဦးေလးကို လာဖတ္သြားပါတယ္။ Public Health in Myanmar မွာအဲဒီအေၾကာင္း ေနာက္တခါေမးခြန္းလာေမးရင္ ဒီပို႔စ္ေလးကို ညႊန္းေပးလိုက္မယ္ေနာ့္။
အဲဒီေရာဂါကာကြယ္ေဆးက ျမန္မာျပည္မွာေရာထိုးလို႕ရပီလား ျမန္မာျပည္မွာထိုးရင္ေရာ ဘယ္ေလာက္ကုန္မွာလဲ
အသည္းေရာင္အသား၀ါကာကြယ္ေဆးလို ၃။ ၄ ခါထိုးဖို႕လိုလား
ျပည္ပမွာထိုး၇င္ေရာ ဘယ္ေလာက္ ေပးရလဲေဆးတစ္ေခ်ာင္းကို
စာေတြအတြက္ေက်းဇုူးပါ
ဒါေတြ ကို ပို့ စ္ထဲမွာ ေရးျပထားျပီးသားပါ ။ Read more ေခါက္ထားတဲ ့ အထဲ မွာ ဖြင့္မၾကည့္ ဘူးနဲ ့ တူပါတယ္ Anonymous ေရ ..
-အသက္ ၁၄ ႏွစ္မွ ၂၆ ႏွစ္ အရြယ္ အတြင္းထိုးထားရင္ အေကာင္းဆံုး ကာကြယ္မွဳ ရ ပါတယ္ .
-ေဆး ပတ္လည္ေအာင္ဆိုရင္ ၃ လံုး ထိုးရ ပါမယ္
ပထမ ၁ လံုး ထိုး့ ျပီး ၂ လၾကာရင္ ဒုတိယ အလံုးထိုး .. ေနာက္ထပ္ ၄ လ ျခားျပီး တတိယ အလံုး ကို ထိုး ရမွာပါ
ဒါေၾကာင့္ ၆ လ အတြင္း ၃ လံုး ထိုးရမယ္ေပါ့ ။
-ေစ်းကေတာ့ ၁ လံုး ကို US $ 110 ေလာက္က်ပါတယ္
- ျမန္မာနုိင္ငံမွာ ရနုိင္ ျပီလားဆိုတာ ကေတာ့ ေသခ်ာ မသိပါဘူး ။( ခၽြင္းခ်က္ေတြ ကေတာ့ ရွိမွာေပါ့ .. း) ေဆးအေရာင္းဆိုင္ေတြ မွာ ကိုယ့္ဟာ ကိုယ္ စံုစမ္းၾကည့္ပါ .
ေကာင္းပါေပ့ ဖြားကိေရ...
းဝ)
တစ္ခုေလာက္ေမးခ်င္ပါတယ္ဆရာ က်မအမ်ိဳးသားနဲ႔ လိင္ဆက္ဆံၿပီး၇င္ အနံ႔ဆိုးထြက္ပါတယ္ ေတာ္ေတာ္ ဆိုးတဲ့အနံ႔ပါပဲ မိန္မကိုယ္အတြင္းကို လက္နဲ႔ႏႈိက္ၾကည့္ေတာ့ အျဖဴဖတ္လို ၀ါညစ္ညစ္အႏွစ္ေတြေတြ႔ရတယ္ အတြင္းထည္းအထိေဆးလို႔လဲမ၇ဘူး အဲ့တာေ၇ာဂါ လက္ခဏာလားသိခ်င္ပါ်ယ္ ၿပီးေတာ့ ဘယ္လိုေဆးေတြေသာက္၇မလဲသိခ်င္ပါတယ္....ေက်းဇူးျပဳၿပီးေျဖၾကားေပးပါ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္၇တာလဲသိခ်င္ပါတယ္ေ၇ာ
Post a Comment